691 - اجتناب از کبائر

وَ لَيْسَ عِنْدِي مَا يُوجِبُ لِي مَغْفِرَتَكَ، وَ لَا فِي عَمَلِي مَا أَسْتَحِقُّ بِهِ عَفْوَكَ وَ مَا لِي بَعْدَ أَنْ حَكَمْتُ عَلَى نَفْسِي إِلَّا فَضْلُكَ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ تَفَضَّلْ عَلَيَّ [1]

پیش از این به یکی از عوامل زمینه ساز مغفرت الهی (بخشش دیگران) اشاره شد. دومین عامل زمینه ساز مغفرت الهی، «اجتناب از کبائر» است. خویشتنداری از ارتکاب گناهان کبیره زمینه غفران الهی را فراهم می‌کند.

در چند آیه از قرآن به این نکته اشاره شده است از جمله در آیه 32 سوره نجم می‌خوانیم:

﴿الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ إِلاَّ اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ واسِعُ الْمَغْفِرَةِ﴾[2]

كسانى كه از گناهان بزرگ و زشت كارى‌ها جز لغزش هاى كوچك دورى مى‌كنند [مورد آمرزش‌اند] يقيناً آمرزش پروردگارت گسترده و وسيع است

به روشنی در این آیه شریفه پس از اشاره به کسانی که اهل گناهان کبیره نیستند، سخن از مغفرت خود کرده است.

در آیه 31 سوره نساء نیز می‌خوانیم:

﴿إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ﴾[3]

اگر از گناهان بزرگى كه از آن نهى مى‌شويد پرهيز كنيد، گناهان كوچك شما را مى‌پوشانيم

در اینجا نیز تصریح شده است که پاداش دوری از گناهان کبیره، بخشش و گذشت از گناهان صغیره هست.

در آیه 37 سوره شوری نیز در وصف انسان‌های باکمال می‌خوانیم:

﴿وَ الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ﴾[4]

همان كسانى كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت اجتناب مى‌ورزند، و هنگامى كه خشمگين شوند عفو مى‌كنند

البته باید توجه داشت که گناه صغیره‌ای که به انجام اصرار ورزیده شود دیگر صغیره محسوب نمی‌شود بلکه در زمره گناهان کبیره قرار می‌گیرد و در طرف مقابل گناه کبیره‌ای که با استغفار همراه باشد مورد بخشش قرار خواهد گرفت. اما سوالی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که کدام گناه، کبیره تلقی می‌شود و کدام گناه، صغیره؟ روایات در این زمینه مختلفند؛ برخی به مصادیقی اشاره کرده‌اند که البته از جهت تعداد و گناهان شمرده شده با یکدیگر اختلاف دارند و برخی ضابطه و ملاکی برای کبیره بودن گناهان ارائه کرده‌اند از جمله مرحوم کلینی روایتی را در تفسیر همین آیه شریفه نقل می‌کند که گناهی کبیره محسوب می‌شود که خداوند برای انجام آن وعده آتش داده باشد. پس هر گناهی که در قرآن وعده آتش داده شده باشد، کبیره محسوب می‌شود.

[۱] الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، ص۹۸، الدعاء۲۰.

[۲] نجم/سوره۵۳، آیه۳۲.

[۳] نساء/سوره۴، آیه۳۱.

[۴] شوری/سوره۴۲، آیه۳۷.