و لَا [تَبتَلِيَنّي] مُفارَقَةِ مَنِ اجتَمَعَ إلَيك.[1]
در این فراز از دعای نورانی مکارم الاخلاق از خداوند درخواست شده که خدایا! مرا به جدایی از کسی که به تو پیوسته است، مبتلا مکن.
همان طور که قبلا اشاره شد این فراز و فراز قبل از آن دو راهکار برای آنچه در فراز قبل از آنها آمده بود، میباشد. در آنجا از خداوند متعال، مبتلا نشدن به انجام کاری که بر خلاف محبت اوست، درخواست شد. اولین راهکار برای اینکه انسان دچار چنین مشکلی نشود و از انجام کار خلاف محبت خدا مصون بماند این است که با کسی که از خدا بُریده، دوستی نکند، همان که در فراز قبلی آمده بود، راه دیگر، این است که انسان با کسانی دوستی و رفت و آمد کند که با خدا پیوند دارند. این دو راهکار سبب میشود انسان راهِ محبت الهی را طی کند و از این راه، منحرف نشود.
شیخ طوسی در امالی این روایت را از رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل فرموده است:
مَا استَفادَ امرُؤٌ مُسلِمٌ فائِدَةً بَعدَ فائِدَةِ الإِسلامِ مِثلَ أخٍ يَستَفيدُهُ فِي اللّهِ عز و جل.[2]
هيچ مسلمانى پس از بهره اسلام آوردن بهرهاى همچون برادرى خدايى، به دست نياورده است.
مطلب بسیار مهمی در این روایت مطرح شده است، زیرا بهره بردن از کسی که رفاقت او با ما برای خدا است، بعد از اسلام، بالاترین بهرهها دانسته شده است، اما مشکل اینجاست که چنین دوست و همنشینی خیلی کم پیدا میشود، متأسفانه بیشتر دوستیها به خاطر خدا نیست؛ بلکه به دلیل منافع مادی است، شاید به همین دلیل است که در مصباح الشریعة که منسوب به امام صادق (علیه السّلام) است، چنین سفارش شده است:
احذَر أن تُؤاخِيَ مَن أرادَكَ لِطَمَعٍ أو خَوفٍ أو أكلٍ أو شُربٍ، وَ اطلُب مُؤاخاةَ الأَتقِياءِ و لَو في ظُلُماتِ الأَرضِ و إن أفنَيتَ عُمُرَكَ لِطَلَبِهِم؛ فَإِنَّ اللّهَ عز و جل لَم يَخلُق عَلى وَجهِ الأَرضِ أفضَلَ مِنهُم بَعدَ النَّبِيِّينَ صَلَواتُ اللّهِ عَلَيهِم وَ الأَولِياءِ، و ما أنعَمَ اللّهُ عَلَى العَبدِ بِمِثلِ ما أنعَمَ بِهِ مِنَ التَّوفيقِ لِصُحبَتِهِم؛ قالَ اللّهُ عز و جل: ﴿الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ﴾[3] .[4]
از برادرى كردن با كسى كه تو را به طمع چيزى يا از سر ترس يا خواهشى و يا به خاطر خورد و خوراك مىخواهد، بپرهیز؛ بلکه برادرى پرهيزگاران را بجوى، هر چند براى جستن آنها در اعماق زمين فرو روى و هر چند عمر خود را در اين راه صرف كنى، زيرا خداوند عز و جل، بر گستره زمين، پس از پيامبران (صلوات اللّه عليهم) و اوليا، كسى برتر از آنان نيافريده است و خداوند به بندهاى نعمتى همانند توفيق مصاحبت با آنان، نداده است. خداوند عز و جل مىفرمايد: «آن روز، دوستان جز پرهيزگاران دشمن يكديگرند».