481 - حکمت حرمت غیبت

و [سَدِّدني لأِن] أخالِفَ مَنِ اغتابَني إلى‌ حُسنِ الذِّكر.[۱]

در تبیین این فراز نورانی در جلسات قبل، این سه نکته بیان شد: مفهوم غیبت، انواع و گونه‌های غیبت و دلیل حرمت آن. و اینک نکته بعدی، یعنی حکمت حرمت غیبت.

حکمت حرمت غیبت

چرا خداوند غیبت و بدگویی از دیگران را حرام کرده است؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت حرمت غیبت مبتنی بر دو حکمت است: حکمت فردی و حکمت اجتماعی.

حکمت فردی آن، ایذای مُسلم، یعنی آزار دادن شخص مسلمان است. همان طور که مال و جان مسلمان محترم است و تعدی به آن گناه محسوب می‌شود، آبروی شخص مسلمان هم حرمت دارد و نباید مورد هتک قرار بگیرد. در روایتی از رسول گرامی (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نقل شده است که در خطبه حجة الوداع فرمود:

أيّها الناسُ، إنَّ دِماءَكُم و أموالَكُم و أعراضَكُم علَيكُم حَرامٌ، كَحُرمَةِ يَومِكُم هذا في شَهرِكُم هذا في بَلَدِكُم هذا، إنَّ اللَّهَ حَرَّمَ‌ الغِيبَةَ كما حَرَّمَ‌ المالَ‌ و الدمَ.[۲]

اى مردم! همانا خون‌ها و اموال و آبرویتان بر شما حرام است، همچون حرمت اين روزِ شما در اين ماهِ شما در اين شهرِ شما. هر آينه، خداوند، غيبت را حرام كرد، همچنان كه مال و خون را حرام گردانيد.

و در روایت دیگری چنین وارد شده است که حضرت به کعبه نگاه کردند و فرمودند:

مَرحَباً بِكِ مِن بَيتٍ، ما أعظَمَكِ و ما أعظَمَ حُرمَتَكِ، وَ اللَّهِ إنَّ المُؤمِنَ أعظَمُ‌ حُرمَةً عِندَ اللَّهِ‌ مِنكِ، لِأَنَّ اللَّهَ تَعالى‌ حَرَّمَ مِنكِ واحِدَةً و حَرَّمَ مِنَ المُؤمِنِ ثَلاثاً: دَمَهُ و مالَهُ و أن يُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوءِ.[۳]

آفرين بر تو خانه! چه بزرگى تو و چه بزرگ است حرمت تو! [امّا] به خدا سوگند كه مؤمن نزد خداوند، با حرمت‌تر از توست؛ زيرا خداى تعالى از تو تنها يك چيز را حرام كرد و از مؤمن، سه چيز را: مالش را، جانش را، و گمان بد بردن به او را.

آبروی مؤمن به قدری احترام دارد که خداوند تجاوز به آن را گناه شمرده و حتی اجازه نمی‌دهد کسی درباره برادر مؤمنش، گمان بد ببرد. پس به دلیل حفظ این حرمت، غیبت و آبروریزی از دیگران حرام است.

اما حکمت اجتماعی آن که مهم‌تر است و امروزه آن را در جامعه به روشنی می‌بینیم، این است که غیبت سبب ایجاد اختلاف و چنددستگی در جامعه می‌شود. غیبت کردن، پایه‌های حکومت اسلامی که همان وحدت امت اسلام است را در هم می‌ریزد. انواع و اقسام غیبت‌هایی که در روزنامه‌ها و رسانه‌های مکتوب، از جمله فضای مجازی و یا به طور شفاهی در جلسات مختلف، مطرح می‌شود، باعث شده است که همه افراد و احزاب و گروه‌ها به جان هم بیفتند. این اختلافات ، برای نظام اسلامی به شدت خطرناک می‌باشد.