040 ـ السلام علی الائمة الدعاة و القادة الهداة و السادة الولاة

السَّلامُ عَلَى الأْئِمَّةِ الدُّعاةِ وَ الْقادَةِ الْهُداةِ وَ السّادَةِ الْوَلاةِ !

سلام بر امامان فرا خواننده [ به حق ] و رهبرانِ راه نما و سَروران فرمان روا !...

توضيح واژه ها

الدُّعاة : جمع «داعى» ، به معناى دعوت كننده ، مبلّغ ، فرا خواننده . [1]

القادَة : جمع «قائد» ، به معناى رهبر ، پيشواى پيشرو . [2]

الهُداة : جمع «هادى» ، به معناى هدايت كننده ، رهبرى كننده ، راه نما . [3]

السَّادة : جمع «سائد» ، به معناى رئيس ، مالك ، ارباب ، شريف ، سَرور ، حكمران . [4]

الوُلاة : جمع «والى» ، به معناى رهبر ، حاكم ، حكمران ، فرمان روا ، كارگزار . [5]

شرح

چهار بخش از «زيارت جامعه كبيره» كه با سلام دادن آغاز مى شد ، به اتمام رسيد . عبارت هاى جديد زيارت ، با سلام دادن بر پيشوايان دعوت كننده ، آغاز مى شود . «دُعاة» ، به معناى گروهى است كه مردم را به راه حق ، هدايت مى كنند و يا گم راه مى سازند ؛ امّا با توجّه به عبارت هاى پيشين كه نوع فراخوانى امام را تبيين مى كرد ، پيشوايان معصوم عليهم السلام ، مردم را به سوى خدا ، فرا مى خوانند و از پرستش طاغوت ، بر حذر مى دارند . [6] اينك ، تبيين ديگر توصيفات اين عبارت :

رهبرانِ راه نما

در عبارت «القادَة الهُداة» ، واژه «قادة» ، جمع «قائد» ، به معناى رهبر و «هُداة» ، جمع «هادى» ، به معناى هدايت كننده و راه نماست . يكى از ويژگى هاى ائمه عليهم السلام آن است كه رهبرانِ هدايت كننده اند . امام ، راه حق را مى شناسد و بهترين رهبر و راه نمايى است كه مردم را به سوى خدا ، هدايت مى كند . در اين باره نيز پيشتر سخن گفتيم و چگونگى هدايت در نظامِ تبليغى شيعى را بررسى كرديم . [7]

سَروران فرمان روا

در عبارت «السَّادَة الوُلاة» ، واژه «سادة» ، جمع «سائد» ، به معناى كسى است كه داراى مجد و شرف و بزرگوارى باشد و «وُلاة» ، جمع «والى» ، به معناى فرمان رواست . ائمّه عليهم السلام ، بزرگواران و شريفانى هستند كه به امر خداوند ، فرمان روايى بر عهده آنان است .

در فرهنگ شيعه ، «ولايت امر» و «هدايتِ امّت» ، شايسته كسانى است كه از هر گونه خطا و گناهى در امان باشند و هرگز پليدىِ اعتقادى و عملى ، گريبانگير آنان نشود . اين تفكّر ، برخاسته از قرآن است كه تصريح مى فرمايد :

«أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِى الْأَمْرِ مِنكُمْ . [8] از خداوند ، فرمان ببريد ، و [نيز] از پيامبر و صاحبْ اختيارانتان ، كه از شمايند ، فرمان ببريد» .

در كنار هم قرار گرفتن اطاعت از پيامبر و اولو الأمر در اين آيه ، تداوم جريانِ عصمت را ثابت مى كند ؛ زيرا همان گونه كه بايد از پيامبر اعظم صلى الله عليه و آله فرمان بُرد ، لازم است از «اُولو الأمر» هم پيروى كرد و اگر ولىّ در آيه ، معصوم از خطا و اشتباه نباشد ، بى ترديد در برخى موارد ، ناخواسته بر خلاف سخنِ خدا و پيامبرش ، فرمان مى دهد و چنانچه پيروىِ غير معصوم لازم باشد ، در فرمان خدا ، تعارض به وجود مى آيد ؛ يعنى از سويى بايد از پيامبر صلى الله عليه و آله اطاعت كرد ، و از ديگر سو ، بايد به فرمانى كه خلافِ سخن پيامبر صلى الله عليه و آله است ، گردن نهاد . بنا بر اين ، ضرورت معصوم بودن ولىّ امر ، ثابت مى شود .

در باره دوران غيبت معصوم عليه السلام نيز تنها استناد به آموزه هاى دينى آن بزرگواران ، اعتبار دارد و جانشين معصوم ، بايد از گناه ، دورى جويد و سعى كند كه تنها بر اساس دستورهاى آنان ، فرمان دهد . به هر روى ، عبارت «السّادة الوُلاة» ، به سَرورى شريفان برگزيده خدا ، اشاره مى كند كه در مجد و بزرگوارى ، سرآمدند . در باره «ولىّ» در ذيل عبارت «وَ اُولِى الأمر» ، سخن خواهيم گفت . [9]

[1] «الدُّعاة : قوم يدعون إلى بيعة هدى أو ضلالة» (لسان العرب ، ج 14 ، ص 259) .

[2] ر . ك : لسان العرب ، ج 3 ، ص 370 ؛ مجمع البحرين ، ج 3 ، ص 558 .

[3] «الهادى : الدَّليل لأنّه يقدم القوم» (لسان العرب ، ج 15 ، ص 357) .

[4] ر . ك : لسان العرب ، ج 3 ، ص 228 .

[5] كلّ من وَلىَ أمراً أو قام به فهو مولاه و وليّه (لسان العرب ، ج 15 ، ص 409) .

[6] . براى آگاهى بيشتر ، ر . ك : ص 231 : «السَّلام عَلَى الدُّعاة إلَى اللّه » .

[7] . براى آگاهى بيشتر ، به توضيحات عبارت : «وَقادة الاُمَم» ، ص 107 مراجعه كنيد .

[8] . سوره نساء ، آيه 59 .

[9] ر . ك : ص 283 : «و اولى الأمر» .