412 - انواع خیررسانی به مردم
و أَجرِ لِلنّاسِ عَلى يَدَيَّ الخَيرَ، ولا تَمحَقهُ بِالمَن.[۱]
صحبت در تبیین جمله اول از این فراز نورانی دعای مکارم الاخلاق بود. گفتیم جریان خیر بر دست انسان انواع و مصادیق مختلفی دارد. انفاق مال در حالت گشایش و ایثار مال در حالت تندگدستی از جمله مواردی بود که در جلسات قبل بیان شد.
سه: انفاق جاه
نوع دیگر خیر رساندن به مردم، انفاق جاه و آبرو است، به این معنا که از آبروی خود برای حل گرفتاری‌های دیگران هزینه کند. برخی افراد در جامعه آبرومند هستند و به تناسب شغل‌شان دارای موقعیتی هستند که دیگران از آن برخوردار نیستند، مثلاً یکی امام جماعت است، یکی مسؤول هیأت است، دیگری مدیر کل است و دیگری وزیر یا نماینده است. این افراد می‌توانند از موقعیت و جایگاهی که دارند، استفاده کنند و مشکلات دیگران را حلّ کنند. این کار خود یکی از مصادیق و انواع جریان خیر به دست انسان است که در این دعای شریف از خدای متعال درخواست شده است.
در روایتی از رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم چنین نقل شده است:
إنَّ اللَّهَ تعالى لَيَسْألُ العَبدَ في جاهِهِ كَما يَسألُ في مالِهِ، فيقولُ: يا عَبدي، رَزَقتُكَ جاهاً فهلْ أعَنْتَ بهِ مَظلوماً، أوْ أغَثْتَ بهِ مَلْهوفاً؟[۲]
همان گونه كه خداوند متعال، درباره دارايىِ بنده از او سؤال مى‌كند، درباره مقام و موقعيت او نيز مى‌پرسد و مى‌فرمايد: بنده من! من، جاه و مقام را روزىِ تو كردم. آيا به وسيله آن، ستم‌ديده‌اى را يارى رساندى؟ يا به فرياد غم‌زده‌اى رسيدى؟
گاهی اوقات، انسان نیاز مالی ندارد؛ بلکه‌مشکل دیگری دارد که کسی که در جامعه موقعیتی دارد و در میان مردم آبرویی دارد، می‌تواند مشکل او را بر طرف کند. حال اگر این کار را انجام نداد، در قیامت مسئول است، همان گونه که ثروتمندان مسؤول هستند.
در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام چنین نقل شده است:
يأتي على النّاسِ زَمانٌ مَن سألَ النّاسَ عاشَ ومَن سَكتَ ماتَ. قلتُ: فما أصنَعُ إنْ أدْرَكْتُ ذلكَ الزَّمانَ؟ قالَ: تُعينُهُم بما عِندَكَ، فإنْ لَم تَجِدْ فبِجاهِكَ.[۳]
زمانى فرا رسد كه اگر كسى دست سؤال به سوى مردم دراز كند زنده می‌ماند و اگر ساکت باشد، می‌میرد. راوی می‌گوید: عرض كردم: اگر چنان روزگارى را درك كردم چه كنم؟ فرمود: مردم را با مال خود يارى رسان و اگر چيزى نداشتى، با استفاده از مقام و موقعيت خود كمكشان كن.
پس انفاق جاه و هزینه کردن آبرو برای دیگران هم از مصادیق مهم خیر رسانی به دیگران به شمار می‌رود.
[۱]. الصحيفة السجّاديّة: الدعاء ۲۰.
