حجتالاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، استاد دانشگاه قم ۵ دیماه در مراسم بزرگداشت مرحوم آیتالله محمدی ریشهری و نشست علمی«دانشنامههای حدیثی؛ ضرورتها و رویکردها» با اشاره به تفاوت دانشنامه و دایرةالمعارف و کتب مرجع و ضرورت آن، گفت:
دانشنامهها در ایران و به خصوص در حوزه علوم انسانی در دهه ۷۰ و ۸۰ زیاد شدند و دانشنامههای متعددی از جمله دانشنامه جهان اسلام نوشته شد؛ این دانشنامهها نوعی منابع مرجع محسوب میشوند.
وی افزود: برخی محققان گفتهاند دانشنامه با هدف پاسخگویی سریع، دقیق، قابل اعتماد، معتبر و موثق، مستند و فارغ از دیدگاههای شخصی و جانبدارانه تدوین میشود و معتقدند دانشنامهها اولین گام در مسیر دانستن و پژوهش هستند و هر گروهی از متخصصان حوزههای مختلف علمی ابتدا سراغ دانشنامههای مرتبط میروند.
مؤدب بیان کرد: به نظر میرسد ستون سنت دانشنامهنویسی همان دایرةالمعارفها هستند که سابقه هزار ساله دارند و مرجع محققان هستند. خود دانشنامهها گرچه پربرکتاند ولی تولید علم نیستند، بلکه طبقهبندی زیرمجموعههای یک دانش و ابزار تسهیل ورود به یک علم هستند.
مؤدب با اشاره به سودمندی دانشنامهها در آینده گفت: در دنیای غرب هم امروزه دایرةالمعارفهایی که نوشته میشود در واقع همان دانشنامهها هستند. مثلاً در حوزه قرآن و حدیث در غرب یکی دو دانشنامه مفصل نوشته شده که محل رجوع بیشتر محققان است.
استاد دانشگاه قم با تجلیل از زحمات آیتالله ری شهری و زحماتی که در حوزه حدیث کشیدهاند، گفت: آیتالله مشکینی هم قدم بزرگی در این مسیر برداشت و با زحمات این افراد و همراهانشان آنقدر حوزه حدیث توسعه یافته است که دهها مجموعه علمی از محصولات آنها بهرهمند میشوند.
استاد دانشگاه قم گفت: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، مجموعه بسیار گرانقدری است که آثار علمی خوبی را ارائه کرده است. از جمله مهمترین این موسوعهها میتوان به دانشنامه قرآن و حدیث، دانشنامه امیرالمؤمنین(ع)، دانشنامه امام حسین(ع)، دانشنامه امام مهدی(عج)، دانشنامه عقاید اسلامی و دانشنامه احادیث پزشکی اشاره کرد که این آثار برای جامعه علمی بسیار مؤثر و پربرکت هستند.
استاد دانشگاه قم با بیان اینکه در نوشتن دانشنامههای جدید، رویکرد جمعی و مباحث میانرشتهای لحاظ میشود، تصریح کرد: اینکه روایات اخلاق در قالب دانشنامه نوشته شود، بسیار مفید خواهد بود و به مباحث میانرشتهای کمک میکند.