ماه رمضان ماه میهمانی جان‌هاست، نه بدن‌ها
چرا ماه رمضان، ماه میهمانی خدا نامیده می‌شود، ولی میهمانان باید گرسنگی و تشنگی روزه را تحمل کنند؟
نخستين سؤالى كه درباره دومين ويژگىِ اين ماه مطرح است، معناى ميهمانى خداى سبحان در اين ماه و ميزبانى او از دوستانش است. مگر همه مردم در همه اوقات، ميهمانان خدا نيستند كه بر سر سفره الهى فرود آمده‌اند؟ به علاوه، پايه ميهمانى، همان خوردنى و آشاميدنى‌اى است كه ميزبان براى ميهمان فراهم مى‌كند. پس، اين چه ضيافتى است كه پرهيز از خوردن و آشاميدن، نخستين شرط آن است؟
پاسخ اين سؤال، از تحليل واقع‌بينانه حقيقت انسان و شناخت بنيادهاى وجودى او به دست مى‌آيد. انسان از نگاه اسلام، تركيبى از جسم و جان است. همان گونه كه جسم انسان براى تداوم وجود خويش نيازمند غذاهاى مادّى است، هويّت و حقيقت انسانىِ او نيز نيازمند غذاهاى معنوى از سنخ خود است. روشن است كه خداوند سبحان، ميهمانى رمضان را براى پذيرايى از جسم و وجود مادّىِ دوستانش فراهم نساخته است؛ چرا كه بدن‌هاى آنان، مثل همگان، در ضيافت هميشگى خدايند.
اين در حالى است كه اغلب دشمنان خدا از اين سفره گسترده، بيش از ديگران بهره مى‌برند. نتيجه، اينكه ارزش پذيرايى از جسم و تأمين خواسته‌هاى مادّى، هرگز به پاى تأمين نيازهاى معنوى نمى‌رسد، به خصوص كه قرآن كريم تصريح مى‌كند: اگر بيم آن نبود كه همه مردم به كفر بگروند، كافر به بالاترين امكانات مادّى نايل مى‌شد:
«وَ لَوْلاَ أَن يَكُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَحِدَةً لَّجَعَلْنَا لِمَن يَكْفُرُ بِالرَّحْمَنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفًا مِّن فِضَّةٍ وَ مَعَارِجَ عَلَيْهَا يَظْهَرُونَ، وَ لِبُيُوتِهِمْ أَبْوَابًا وَ سُرُرًا عَلَيْهَا يَتَّكِـئونَ، وَ زُخْرُفًا وَ إِن كُلُّ ذَلِكَ لَمَّا مَتَعُ الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَ الْأَخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِينَ ».
در حديث پيامبر(ص) نيز آمده است: «لَو أنَّ الدُّنيا كانَت تَعدِلُ عِندَ اللّه ِ عز و جل جَناحَ بَعُوضَةٍ، ما سَقَى الكافِرَ، وَ الفاجِرَ مِنها شَربَةً مِن ماءٍ؛اگر نبود اينكه دنيا در نزد خدا برابر با بال پشه‌اى هم نيست، هرگز در آن يك جرعه آب نيز به كافر و فاجر نمى‌نوشاند».
خداى متعال در ميهمان‌سراى رمضان، جان‌ها و روح‌هاى دوستانش را به ضيافت فرا خوانده است، نه بدن‌ها و وجود مادّى آنان را و اين ضيافتى است كه جز او، كسى ارزش آن را نمى‌داند. از اين رو خداى سبحان فرموده است: «الصَّومُ لى وَ أنَا أجزى بِهِ؛ روزه، از آنِ من است و من خود، پاداش آن را مى‌دهم.»
از سوى ديگر، شرايط و آداب اين ميهمانى، بايد هماهنگ با ضيافت جان باشد و طعام و نوشيدنى آن، هماهنگ با ضيافت روح و هدف از آن نيز پديد آوردن تحوّل روحى و تجديد حيات معنوى انسان و تقويت بنيه روانى او.
در اين زمينه، عالم ربّانى مرحوم شيخ رضا (فرزند فقيه و فيلسوف و عارف بزرگوار، شيخ محمّدحسين اصفهانى) در الرسالة المجديّه در شرح اين سخن پيامبر(ص) که «در اين ماه، به ميهمانى الهى دعوت گشته‌ايد و از اهل كرامت الهى قرار داده شده‌ايد»، چه زيبا نوشته است كه: بدان! اين ميهمانى، پذيرايى از جسم نيست و بدن تو به اين ميهمانى دعوت نشده است؛ چرا كه تو در ماه رمضان، در همان خانه‌اى ساكن هستى كه در ماه شعبان ساكن بودى و غذاى تو، همان نان و آب گوشتى است كه در ماه‌هاى ديگر سال مى‌خوردى، [با اين تفاوت كه] در روزهاى اين ماه، از خوردن آن منع شده‌اى ـ ؛ بلكه روح توست كه ميهمان اين ضيافت است و به منزل و غذايى ديگر دعوت شده است كه روحانى و هماهنگ با روح است.
دعوت به ماه رمضان، دعوت به بهشت است و غذاهاى اين ميهمانى نيز از نوع غذاهاى بهشتى است. هر دو، ميهمان خانه خدايند؛ ليكن نام ميهمان‌سرا در اين جا «ماه رمضان» است و نامش در آن‌جا «غرفه‌هاى بهشتى». اين جا غيب است و آن جا مشهود و عيان؛ اين جا تسبيح و تهليل است و آن‌جا چشمه سلسبيل.
