تفسیر "بیان"، احیاگر مفاهیم اجتماعی، سیاسی قرآن

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع)، در مراسم معرفی کتاب بیان قرآن «تفسیر سوره برائت» که در دانشگاه علوم اسلامی رضوی مشهد برگزار شد، با بیان مطالبی که حاصل بررسی اساتید برجسته پژوهشگاه قرآن و حدیث در تبیین برجسته ترین ویژگی تفسیر «بیان قرآن» است ، اظهار کرد: تفسیر حاضر مقدمه مبسوطی دارد که مبانی، قواعد تفسیری، روش ، رویکرد و ویژگی های این تفسیر را بیان کرده که این یک ویژگی مهم است که مفسر آنچنان به مبانی و قواعد تحقیقی خود پای بند است که می توان آن را در همه کتاب کشف کرد، همچنین ذکر مبانی و قواعد تفسیری در آغاز کتاب امری ابتکاری است که ما نیز جلد اول کتاب پرتوی از تفسیر اهل بیت(ع) را به تبیین مبانی و روش این تفسیر اختصاص داده ایم.

به گزارش روابط عمومی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع)، رئیس دانشگاه قرآن و حدیث بیان کرد: در کتاب پرتوی از تفسیر اهل بیت(ع) روش های گوناگون گرایش های تفسیری از قبیل، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر اثری، تفسیر عقلی، تفسیر علمی ، تفسیر شهودی و تفسیر جامع ذکر شده است که تفسیر اهل بیت(ع)، در حقیقت جامع ترین تفاسیر است زیرا از همه منابع معرفتی بهره برداری شده است.

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: تفسیر « بیان قرآن»، به روش اجتهادی است که در کنار آن از روش تفسیر قرآن به قرآن نیز بهره گرفته شده است.

آیت الله محمد محمدی ری شهری ضمن ستایش از مقدمه این تفسیر گفت: تمامی تفاسیر، شایسته است مبانی و روش تفسیری خود را در مقدمه کتاب بیان کنند.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث در ادامه با بیان نکاتی در مورد این تفسیرشریف گفت: این تفسیر از تفاسیر وسیط محسوب می شود که بین تفسیر کوتاه و تفسیر بلند جای می گیرد و همین امر در واقع، موجب کاربردی شدن آن گردیده و همچنین این تفسیر حاصل تدریس است یعنی همانگونه که در مقدمه آمده گرایش هدایتی تفسیر، به گونه ای مستقیم تحقق یافته است که مفسر گرانقدر آن برای آگاهی بخشی به نسل جوان در فضای پیش از پیروزی انقلاب و در جهت احیای مفاهیم سیاسی و اجتماعی قرآن به تفسیر همت گماشته است.

آیت الله محمدی ری شهری گفت: ساده‌سازی مفاهیم عمیق قرآنی نیز از ویژگی‌های تفسیر رهبر معظم انقلاب اسلامی است که قدرت خطابه و تسلط بر فرهنگ و ادب پارسی این امتیاز را بر تفسیر ایشان افزوده است.

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) با بیان تفاوت ساختار تفسیر و زیر ساخت های آن بیان کرد: مخاطب در نگاه نخست ساختار تفسیر را ترویجی تلقی می کند ولی زیر ساخت های پژوهشی آن دیده نمی شود اما یک پژوهشگر قرآنی می داند که این ساختار که در بدو امر موضوعی ساده به نظر می آید مبتنی بر مطالعات دقیق و عمیق پژوهشی است که مفسر تنها به بیان نتیجه برگرفته از آن پرداخته است.

آیت الله محمدی ری شهری، تاکید بر تبیین روح محوری آیه را از ویژگی های دیگر تفسیر رهبر انقلاب برشمارد و گفت: در این تفسیر از بیان جزئیاتی که برای مخاطب سودمند نیست اجتناب شده است و همچنین جامعیت و همگونی مضمونی نسبت به هندسه معارف دینی، یعنی حوزه های متفاوت معرفت دین رعایت شده است و حاکمیت رویکرد کلی کلامی، متناسب با هندسه معرفتی نیز در آن مشهود است که به عبارتی آیات با زاویه دید کلان نسبت به دین و ابعاد و زوایای متفاوت آن تفسیر شده است.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث تصریح کرد: تعبد در تفسیر «بیان قرآن» تحت تاثیر فضای سیاسی و اجتماعی آن روز قرار نگرفته و سبب آن نشده که رای خود را به قرآن تحمیل کند بلکه مفسر عالیقدر حتی برداشت های ذوقی خود را نیز از تفسیر جدا دانسته اند که البته در آن ایام افرادی بودند که برای جذب جوان ها تفاسیر به رای خود را به قرآن تحمیل می نمودند که امروز نیز عده ای در بیان طب اسلامی آراء خود را به قرآن و حدیث نسبت می دهند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: این موضوع دارای اهمیت بسیاری است که تفسیر ایشان در سنین حدود 35 سالگی عرضه شده است که دوران پختگی علمی ایشان بوده و شرایط نیز به گونه ای برای انجام این امر ارزشمند شرایط دشواری بوده است.

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) گفت: از ویژگی های دیگر این تفسیر ملال آور نبودن آن است که عاری از هرگونه مطالب اضافه بوده و چاب مطلوب کتاب، اندازه حروف، عنوان دهی در حاشیه، جداسازی آیه از تفسیر و فهرست و نمادها به ویژگی های مطلوب این تفسیر افزوده است.

آیت الله محمدی ری شهری در پایان با بیان پیشنهاداتی در خصوص تکمیل این تفسیر بیان داشت: تکمیل ارجاعات، آدرس دهی نقل قول ها، استخراج منابع، مشخص کردن منبع ترجمه، افقی کردن عنوان هایی که در حاشیه آمده است به منظور کاستن از حاشیه سفید مانده و صرفه جویی در کلمه و طراحی مناسب برای جلد از مواردی است که این تفسیر را مطلوب تر می نماید.

گفتنی است کتاب «تفسیر سوره برائت»، بر مبنای سلسله جلسات تفسیر قرآن کریم که توسط حضرت آیت الله‌ سیدعلی خامنه‌ای از پاییز سال ۱۳۵۰ در مدرسه‌ «میرزا جعفر» مشهد که اکنون بخشی از دانشگاه علوم اسلامی رضوی فعلی است، شروع شد و حدودا تا بهمن ماه سال ۱۳۵۱ ادامه یافت، توسط انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده است.

در این جلسات سوره‌های مبارکه مائده، انفال، برائت و آیاتی از سوره‌ی مبارکه‌ یونس مورد تفسیر و تبیین قرار گرفت. تفسیر سوره‌ی مبارکه‌ی برائت از اوایل سال ۱۳۵۱ آغاز و حدوداً تا بهمن ۱۳۵۱ ادامه یافت.

این درس تفسیر که یکی از دو درس تفسیر در حوزه علمیّه‌ی مشهد در آن روزگار بود، به‌طور معمول در روزهای تعطیلی دروس رسمی حوزه یعنی پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در «مدرسه‌ی میرزاجعفر» از مدارس علمیّه‌ی در محدوده‌ی حرم مطهّر و بعدها در مسجدی در «پایین خیابان» و سپس مسجد قبله، برگزار می شد.

این جلسات به دلیل مضمون و محتوای روشنگرانه و کاربردی آن در زنده کردن روح اسلامی در مخاطبان از سوی رژیم طاغوت به شدت مورد توجه و کنترل بوده است.