325 - درس تفسیر قرآن
خلاصه درس تفسیر قرآن کریم، سوره مبارکه بقره، آیه پنجم
«آیاتی که موجبات «فلاح» را بیان کرده اند، دو دسته اند، دسته اول آیاتی که قاطعانه تصریح می کنند، اگر انسان «تقوا» و «ایمان» داشته باشد و «نیکوکار» باشد، حتما «مفلح» است و سعادت دنیا و آخرت نصیب او می شود، مانند: آیه پنجم سوره بقره و همچنین آیه اول سوره مومنون: «قد افلح المومنون»، دسته دوم آیاتی که ترتیب «فلاح» بر «تقوا» یا «ایمان» و یا «احسان» را قطعی تلقی نمی کنند، بلکه با کلمه «لعلّ» و یا «عسی» - که دلالت بر امیدواری دارند بیان نموده اند- مانند؛ «و اتقوا الله لعلکم تفلحون»
جمع بندی میان این دو دسته آیات :
«برخی از واژه شناسان و مفسران گفته اند دراین گونه موارد «لعلّ» برای «تعلیل» است نه برای «ترجّی»، یعنی در این گونه موارد مقصود این است که تقوا علت فلاح است؛ بنابراین ، دو دسته آیات هر دو یک معنا را بیان می نمایند؛ ولی این پاسخ کافی نیست، چون باز هم جای این سئوال هست که رمز تفاوت تعبیر چیست؟ به نظر می رسد که در پاسخ می توان گفت ترتب «فلاح» بر عوامل آن از دو منظر قابل ملاحظه است: یکی از منظر خداوند سبحان دیگری از منظر انسان.»
«از منظر خداوند سبحان، ترتیب قطعی است، یعنی اگر عوامل فلاح تحقق پیدا کند، قطعا انسان سعادتمند می شود؛ ولی انسان چون از موانع، آگاهی ندارد هیچ گاه نمی تواند یقین به فلاح خود پیدا کند.»
«حکمت به کاربردن «لعلّ» و «عسی» در ترتیب فلاح این است که اهل ایمان، تقوا و احسان، همواره میان خوف و رجا باشند و به اعمال خود مغرور نشوند، زیرا هیچ کس از عاقبت کار خود آگاه نیست.»
