خودسازی و تهذیب نفس، شرط موفقیت هسته­ های گزینش

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السلام، در این دیدار که بمناسبت هفته گزینش در تالار شیخ صدوق (ره) حرم مطهر برگزار شد، نخستین شرایط موفقیت هسته های گزینش را « خودسازی و تهذیب نفس » افرادی دانست که این هسته ها را تشکیل می دهند و گفت:
اگر هسته های گزینش بخواهند موفق باشند باید دقیق ترین و کاملترین گزینش ها در مورد خود آنها انجام شده باشد، زیرا شایسته ترین ها می توانند شایسته ترین ها را انتخاب کنند.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث همچنین با استناد به روایتی از امیرالمومنین علیه السلام گفت:
بدترین مردم کسی است که در جستجوی عیب های مردم است ولی از دیدن عیب های خود، کور است و این حدیث در رابطه با گزینش و نیز در رابطه با تجسس های اطلاعاتی بسیار آموزنده و تکان دهنده است، زیرا طبق این حدیث کسی که برای گزینش یا برای کسب اطلاعات در جستجوی عیب های دیگران است ولی عیب های روشن و آشکار خود را نمی بیند و درصدد اصلاح خود نیست، جایگاه او از شخص معیوب و بلکه از همه مردم پست تر است.

آیت الله محمدی ری شهری همچنین دومین شرط موفقیت هسته های گزینش را « رعایت موازین اسلامی» برشمرد و با اشاره به صدور فرمان هشت ماده ای رهبر معظم انقلاب در این رابطه و ماموریت نظارت هیئت عالی گزینش بر اجراء موازین اسلامی در گزینش ها گفت: بحمدالله موفقیت گزینش ها در رعایت موازین اسلامی چشمگیر بوده است، ولی تصور می کنم که بیش از این باید در رعایت موازین الهی دقت نمود.

آیت الله محمدی ری شهری همچنین در تاکید رعایت موازین اسلامی در بخش گزینش ادارات ضمن تذکر چندین مساله مهم از این موضوع گفت: «رعایت ضرورت ها در تجسس» در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا تجسس باید بگونه باشد که اسلام اجازه آن را می‌دهد، زیرا طبق آنچه قرآن کریم با صراحت اعلام فرموده که «ولا تجسسوا»، تجسس از عیبهای دیگران و کارهای خلافی که معمولا ممکن است انجام شود، ممنوع است، مگر اینکه ضرورت اقتضاء نموده باشد.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه در فتاوای وارده مکرر بیان شده است که در کارهای اطلاعاتی، دایر بودن امر بین « وجوب » و « حرمت » است گفت: در موضوع تجسس این مقصود را می رساند که تجسس یا واجب است و یا حرام، اگر ضرورت داشت واجب است، و اگر ضرورت نداشت حرام است، و این یعنی تجسس مستحب یا مباح و یا مکروه وجود ندارد.

رئیس موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث اظهار داشت: هسته‌های گزینش وقتی که می‌خواهند در مورد پرونده فردی اظهار نظر کنند، باید نقاط مثبت و منفی او را با هم بررسی و جمع بندی کنند و با در نظر گرفتن همه ابعاد و خصوصیات فردی که مورد گزینش است، نظر به شایستگی یا عدم شایستگی او بدهند.

آیت الله محمدی ری شهری در بیان خاطره ای از دیدار با جمعی از مسئولان گزینش در نهادهای انقلابی افزود: در آن ملاقات من از برادری که در آن جمع بود، پرسیدم که شما نقاط مثبت افراد را هم ملاحظه می‌کنید یا خیر؟ پاسخ داده شد که خیر، ما کاری به نقاط مثبت افراد نداریم و تنها با توجه به نقاط منفی افراد اظهار نظر می‌کنیم و اگر نقطه تاریک و منفی وجود نداشت اعلام می کنیم. در همان دیدار من به ایشان اعلام کردم که اینگونه اظهار نظرها منطبق با موازین اسلامی نیست، زیرا گزینش اسلامی باید از اسلام و قرآن الهام بگیرد.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث ضمن استناد به آیه شریفه «فمن یعمل مثقال ذره خیر یره و فمن ...» تصریح کرد: هسته‌های گزینش اگر بخواهند موازین الهی را رعایت کنند باید نقاط قوت و مثبت افراد را هم در نظر بگیرند و سپس به جمع بندی برسند.

آیت الله محمدی ری شهری همچنین با اشاره به تجربیات خود در دادگاه انقلاب ارتش و ملاحظه پرونده‌های مکرر در موضوعات مختلف بیان کرد: آنچه در این حوزه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که مسئولیت هایی که برای فرد مورد گزینش پیش بینی شده است، تفاوت می‌کنند به طور مثال تجسّسی که برای گزینش یک کارمند ساده ضروری است قابل مقایسه نیست با تجسّسی که برای گزینش یک مامور اطلاعات و یا یک مدیر کل و یا یک وزیر ضرورت دارد به آن پرداخته شود.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث پس از بیان «رعایت ضرورت ها در تجسّس»، « ملاحظه نقاط مثبت و منفی » را دومین مسأله‌ مهم در خصوص رعایت موازین اسلامی در گزینش ها برشمرد و گفت: افراد در کنار نقاط ضعف، نقاط قوّت و مثبتی دارند که اگر ضعفهای آنها با نقاط قوت آنها جمع بندی شود نتیجه این می‌شود که خدمت آنها در نظام، بلامانع بلکه مفید است، و اگر تنها نقاط ضعف در نظر گرفته شود، نتیجه این است که باید از خدمت در جمهوری اسلامی محروم گردد، از این رو، در نظر نگرفتن نقاط مثبت افراد، ظلم به آنها، و ظلم به نظام جمهوری اسلامی و ظلم به گزینش است و تشکیلات گزینش را به سقوط و نابودی می‌کشاند.

آیت الله محمدی ری شهری در ادامه « خود داری از افشاگری » را سوّمین مسأله‌ بسیار مهم در رابطه با رعایت موازین اسلامی در گزینش ها برشمرد و گفت: افشاگری از گناهان کبیره است، وقتی که مأمور گزینش در تحقیقات خود به عمل خلافی برخورد نمود، حق ندارد افشاگری نموده و عیب او را برای دیگرانی که نمی‌دانند بازگو نموده و آبروی او را بریزد.

رییس دانشگاه قرآن و حدیث با استناد به روایتی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله گفت: در روایت آمده که « واجب است که مؤمن هفتاد گناه کبیره برادر دینی خود را بپوشاند » یعنی اگر هفتاد گناه کبیره را هم در پرونده فردی که ناشایسته است دیده شد، کسی حق بازگو کردن و افشاگری نخواهد داشت، در اینجا از عدد هفتاد کثرت را می رساند و مقصود این است که تا کسی خودش خود را افشا نکرده و تجاهر به فسق ننموده، افشاگری جایز نیست.

آیت الله محمّدی ری شهری همچنین در بیان روایت دیگری از رسول اکرم صلّی الله علیه و آله گفت: « کسی که از برادر دینی خود کار ناشایسته‌ای را بداند و پنهان کند، خداوند نیز روز قیامت گناهان او را از دیده مردم پنهان می‌کند »، بر اساس این روایت، اگر مسلمانی برای رعایت فرمان الهی این راز را در دل نگه داشت و افشاگری نکرد، خداوند متعال نیز در پاداش این راز داری، روز قیامت برای او راز داری می‌کند و کردار ناشایسته او را افشا نمی‌کند.

تولیت آستان مقدّس حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام، در ادامه « توجیه مسئولین ذی ربط » را یکی دیگر از شرایط موفقیت هسته‌های گزینش برشمرد و با اشاره به تجربیات خود در حوزه های اجرایی گفت: اگر همکاران و مسئولین ذی ربط نسبت به کار انسان توجیه باشند، کارها بهتر پیشرفت می کند و با سرعت بیشتری انجام می شود و نیز مشکلات کمتری پیش می آید، از این رو اگر مسئولی نسبت به اخراج و یا ابقاء فردی اعتراض دارد باید با دلیل او را قانع کنند، البته حساب افراد لجباز و کسانی که اغراض نفسانی دارند جدا است.

« رابطه نزدیک با وزارت اطلاعات» دیگر نکته مهمی بود که آیت الله محمدی ری شهری به آن تاکید و تصریح کرد: با در نظر گرفتن این معنی که حفاظت پرسنلی وزارتخانه ها با وزارت اطلاعات است، همکاری نزدیک وزارت اطلاعات با گزینش، در تشخیص شایستگی ها فوق العاده ثمربخش خواهد بود.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث « توجه به نقاط ضعف کارهای خود » را دیگر نکته مهم و قابل توجه برشمرد و گفت: یکی دیگر از شرایط موفقیت در همه کارها و در رابطه با همه ارگانها توجه به نقاط ضعف کارهای انجام شده است که در این رابطه از دشمنان بیشتر می توان استفاده کرد چون دشمن به نقاط ضعف انسان بیشتر توجه دارد و ضعفهای انسان را بهتر درک می کند.

تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی علیه السلام گفت: بررسی و توجه به نقاط ضعف، موجب می شود که کارهای امسال از سال گذشته بهتر، و سال آینده از امسال بهتر و بالاخره در هر سال کاری که انجام می شود تکامل بیشتری پیدا کند، و بر عکس توجه به نقاط قوت و در نظر نگرفتن نقاط ضعف باقی بماند و حرکت تکاملی توقف کند.

آیت الله محمدی ری شهری در ابتدای این نشست در خصوص « جایگاه مساله گزینش در اسلام » گفت: از دیدگاه قرآن کریم و احادیث اسلامی گزینش بر اساس شایستگی ها یک سنت عام الهی در نظام آفرینش است و نخستین هسته گزینش خداوند متعال است که بر اساس شایستگی ها افرادی را گزینش می کند و مسئولیت ها و ماموریت هایی را به آنها می سپارد.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث ضمن بیان آیات متعدد در خصوص گزینش افراد برای ارائه مسئولیت های مختلف از سوی خدای متعال بیان کرد: این سنت الهی، روش خداوند در رابطه با سپردن مسئولیت است، و اگر حکومتی بخواهد حکومت الهی باشد باید افرادی که در آن حکومت با آنها مسئولیت های الهی سپرده می شود با ضوابط اسلامی و معیارهای الهی گزینش شوند و مسئولیتهای سنگین تر به کسانی واگذار شود که شایسته ترند.

آیت الله محمدی ری شهری در بیان روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفت: در روایت آمده « کسی که فردی را از جمعی به کار گمارد که در میان آن جمع، شایسته تر از او وجود داشته باشد، قطعاً به خداوند و پیامبرش و مومنین خیانت کرده است. » و این حدیث که از طریق شیعه و سنی نقل شده است کار مسئولان را خیلی سنگین می کند، زیرا طبق این حدیث حتی شایسته بودن و صالح بودن افراد برای سپردن مسئولیت ها کافی نیست بلکه شایسته تر بودن و انتخاب اصلح ضروری و واجب است.

رئیس دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه هیچ چیز به اندازه متصدیان ناشایسته، چهره اسلام را نازیبا نمی کند، و چیزی به اندازه مجریان ناشایسته موجب نارضایی مردم نمی گردد، اظهار داشت: قانون خوب، مجری خوب و شایسته می خواهد و کاملترین قوانین اگر به دست مجریان ناشایسته بیفتد، نتیجه ای نخواهد داشت و موجب متهم شدن قانون و قانونگذار خواهد شد.

آیت الله محمدی ری شهری تصریح کرد: قوانین اسلامی به اعتقاد ما منطبق با خواسته های فطری انسان است و نمی تواند موجب نارضایی مردم گردد مگر اینکه توسط مجریان ناشایسته تعریف گردد، و اگر متصدیان حکومت اسلامی بخواهند نارضایی ها را از ریشه علاج کنند در نخستین گام باید شایسته ترین افراد جامعه را گزینش نمایند و کارهای حکومتی را به آنها بسپارند، و اگر چنین نکردند به خدا و پیامبر و مردم خیانت کرده اند، زیرا که مردم را به اسلام بدبین نموده اند.

آیت الله محمدی ری شهری تصریح کرد: امروز در دنیا هر چه انجام دهیم به عنوان اسلام و حکومت اسلامی انجام می دهیم، زیرا دنیای امروز، اسلام را در چهره کردار ما می بیند، از این رو امروز باید عمل ما نشان دهنده اسلام واقعی باشد زیرا اگر چنین نشد نه تنها به یکی از مهمترین آرمانهای انقلاب اسلامی که صدور انقلاب و جهانی شدن اسلام است نخواهیم رسید، بلکه مردم مسلمان جامعه خود را نیز از اسلام خسته و از انقلاب اسلامی بیزار خواهیم نمود.

رئیس موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث اظهار داشت: تشکیلاتی که متکفل امر گزینش است اساس و زیر بنای تشکیلات حکومتی اسلام است، که اگر مورد توجه قرار گیرد و درست عمل کند، حکومت، که امانت الهی مردم است بدست امانت داران شایسته سپرده می شود، و اسلام در جامعه پیاده می گردد.