فرهنگ نامه جمعه

مهم ترین ویژگی های این کتاب عبارت اند از:

۱. برجسته ترین دستورالعمل های مورد نیاز جهت بهره برداری از برکات شب و روز جمعه، از منابع شیعی و سنی، گزینش شده اند.

۲. در مقدمه بخش اوّل کتاب، خلاصه ای از مهم ترین نکات برای بهره بری از برکات شب و روز جمعه، در اختیار خواننده قرار گرفته تا در کمترین فرصت، به اطلاعات مورد نیاز برسد.

۳. بخش ویژه ای به نماز جمعه و جایگاه آن اختصاص یافته است. در این بخش، فتاوای فقهای معاصر درباره مسائل مختلف نماز جمعه گرد آمده است.

پیش گفتار

فرهنگ نامه، در این سلسله کتاب ها به معنای اثری است که به گونه ویژه به موضوعی خاص پرداخته و حکمت ها و فرهنگ[1] مرتبط با آن را منتقل می کند. فرهنگ نامۀ جمعه، قطره ای از دریایِ علوم و معارف ناب اسلامی و مدخَلی[2] دیگر از دانش نامۀ قرآن و حدیث است که به صورت مستقل، منتشر می شود. در این دانش نامه، واژه ها و اصطلاحاتی که در قرآن و احادیث، کاربرد فرهنگیِ گسترده ای دارند، به ترتیب الفبایی، با ساختاری جدید و با ذکر نمونۀ کاربردها (شواهد)، معناشناسی و تحلیل و تبیین می گردند. در لابه لای این دانش نامه، برخی مدخل ها، از کاربرد فرهنگیِ ویژه و بسامد استفادۀ بالایی برخوردارند. بدین معنا که عموم مسلمانان و یا گروه های خاصّی از آنان، به صورت شبانه روزی و گسترده، با آنها سر و کار دارند. به منظور تصحیح و تقویت فرهنگ عمومیِ جوامع اسلامی، ضروری است معارف مربوط به این گونه واژه ها و اصطلاحات، به صورت "کتابِ همراه” و "کتاب راه نما”، در اختیار همگان قرار گیرد.

با این نگاه، مَدخَل هایی از این دست ـ که گفتیم ـ، به صورت کتاب هایی مستقل و در اندازه هایی که حمل و مطالعۀ آن آسان باشد، در اختیار علاقه مندان قرار می گیرند.

گفتنی است که در این سلسله آثار، برای آنچه مربوط به رفتار و حالات خاص است (مانند: ادب، اذان و آرزو) نام "فرهنگ نامه” و برای آنچه مربوط به گروه های اجتماعی (مانند: کارگران، بسیجیان، جوانان و کودکان) می شود و يا آموزه های حکیمانۀ پیشوایان بزرگ اسلام يا حکمای بزرگ الهی (چون لقمان حکیم) را ارائه می نماید، نام "حکمت نامه” را برگزیدیم.

فرهنگ نامۀ جمعه، دهمین کتاب[3] از مجموعۀ فرهنگ نامه هایی است که با هدف تصحیح و تقویت فرهنگ ارزش های رفتاری، در دست تدوین اند. مهم ترین ویژگی های این فرهنگ نامه، عبارت است از:

1. جامعیت

در این فرهنگ نامه، برجسته ترین نکات و دستور العمل هایی که جهت فرهنگ سازی و بهره برداری از برکات شب و روز جمعه، ضروری اند، از منابع شيعی و اهل سنّت، گزینش شده اند و در اختیار علاقه مندان قرار می گیرند.

2. جمع بندی آداب جمعه

به منظور آشناییِ اجمالی با آداب جمعه، در مقدّمۀ بخش اوّل کتاب، مهم ترین نکاتی که آگاهی از آنها برای بهره برداری از برکات شب و روز جمعه، ضروری است، خلاصه شده تا علاقه مندان در کمترین فرصت بتوانند اطّلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند. بدیهی است برای آشنایی تفصیلی، مراجعه به متن کتاب، ضروری است.

3. تبیین و تحلیل

با عنایت به جایگاه نماز جمعه در اسلام، بخش ویژه ای به این موضوع اختصاص داده شد، و در این بخش، تحلیل های مورد نیاز در بارۀ این فریضۀ بسیار مهمّ سیاسی ـ عبادی، مانند: تاریخ تشریع نماز جمعه، حکم نماز جمعه در عصر غیبت، و برنامه ریزی جهت حضور جوانان در نماز جمعه، ارائه می گردد.

4. اشاره به آرای مراجع تقلید

آگاهی از فتاوایِ فقهای معاصر در بارۀ مسائل مختلف نماز جمعه، مانند: وقت نماز جمعه، خواندن خطبه های نماز قبل از اذان ظهر، سخن گفتن نماز گزاران هنگام خطبه، گوش فرادادن به خطبه و مقدار مسافت فرسخ شرعی، برای همۀ شرکت کنندگان در نماز جمعه، ضروری است که در این مجموعه، مورد توجّه قرار گرفته است.

تقدير و سپاس

در پایان، از همۀ دست اندر کارانِ "پژوهشکدۀ علوم و معارف حدیث” که در آماده سازی و عرضۀ این اثر به گونه ای نقش ایفا کرده اند، بویژه فاضل ارجمند جناب آقای مرتضی خوش نصیب که علاوه بر همکاری در تدوین متن کتاب، ترجمۀ روایات آن نیز با قلم رسای ایشان انجام شد، صمیمانه تقدیر و تشکر می كنم و از خداوند منّان برای همۀ آنان، پاداشی در خورِ فضل و کرامتش مسئلت دارم!

ربّنا تقبل منّا إنّک أنت السمیع العلیم

محمّدی ری شهری

25 / 8 / 1393

22 محرّم 1436