علم و حکمت در قرآن و حدیث

در این اثر، ارزش علم و عقل از دیدگاه اسلام در آیات قرآن و روایات شیعه و اهل سنّت، به صورت موضوعی گردآوری شده است. کتاب، در هفت بخش نظم یافته است:

بخش نخست، دربارۀ دانش و مشتمل بر مباحثی دربارۀ حقیقت، فضیلت و آثار دانش و آنچه در انواع دانش ها آمده، می باشد.

بخش دوم، دربارۀ حکمت است و معنا، فضیلت، آثار و اساس حکمت، حکمت های جامع، ویژگی های حکیمان و مطالبی متنوع دربارۀ این موضوع را ارائه می کند.

بخش سوم، به مبادی شناخت و الهام، و اسباب معارف عقلی و قلبی پرداخته است.

بخش چهارم، ویژۀ موانع شناخت و اسباب رفع این موانع است.

بخش پنجم، به مباحثی در زمینۀ آموختن، وجوب، فضیلت و احکام آن و نیز آداب پرسیدن می پردازد.

بخش ششم، شامل مباحثی دربارۀ ضرورت، فضیلت و آداب آموزش و همچنین آداب پاسخ دادن به پرسش است.

فصل هفتم، ویژۀ عالِم است که فضیلت، آداب، ویژگی ها، حقوق و اقسام دانشمندان، همراه نمونه های خوب و بد آن را برای خواننده برشمرده است.

گزیده ها و ترجمه ها:

سیمای علم و حکمت، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه و تلخیص: عبدالهادی مسعودی، قم: دار الحدیث، چاپ اوّل، ۱۳۸۰هـ. ش، پالتویی، ۲۲۴ ص، فارسی؛

العلم و الحکمة فی الکتاب و السنّة، محمّد محمّدی ری شهری، قم: دار الحدیث، چاپ سوم، ۱۳۹۰ه‍ .ش، وزیری، ۵۶۴ ص، عربی؛

علم و حکمت، ترجمه العلم و الحکمة فی الکتاب و السنّة، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه: هیئت علمی مؤسسه امام منتظر، قم: مؤسسه امام منتظر، چاپ دوم، ۱۳۸۸ ش، وزیری، ۶۹۴ ص، اردو؛

Knowledge wisdom، ترجمه العلم و الحکمة فی الکتاب و السنّة، محمّد محمّدی ری شهری، ترجمه: گروه مترجمان، قم: مؤسسه امام منتظر، چاپ اوّل، ۱۳۸۳ ش / ۲۰۰۵ م، وزیری، ۶۲۰ ص، انگلیسی.

پيشگفتار علم و حکمت در قرآن و حدیث

الحمد للّه رب العالمين والصلاة والسلام على عبده المصطفى محمّد

وآله الطاهرين وخيار صحابته أجمعين

در جهان امروز كه علم با همه پيشرفتهاى چشمگير و حيرت انگيز از حلّ مشكلات اساسى جامعه بشر عاجز مانده است ، آشنايى با ديدگاههاى اسلام در باره علم و معرفت مى تواند گامى بلند و مؤثر در ايجاد تحولى عظيم و سازنده و گره گشا باشد .

از آغاز تدوين حديث در تاريخ اسلام به دليل اهميتى كه اسلام براى علم و آگاهى قايل است ، همه جوامع حديثى بخشى را به طرح ديدگاههاى اين آيين آسمانى در باره علم و معرفت اختصاص داده اند؛ ليكن متاسفانه هنوز مجموعه اى كه نصوص اسلامى را در اين باره يكجا و مستقل به صورت موضوعى در اختيار پژوهشگران قرار دهد ، در ميان تأليفات اصحاب حديث يافت نمى شود .

كتابى كه در برابر شما است، چهارمين مجموعه مستقل از «موسوعة ميزان الحكمة» و حاصل تلاش سالها تتبع و تحقيق در باره علم و معرفت از ديدگاه اسلام است و براى نخستين بار نصوص اسلامى در اين زمينه را به صورت موضوعى در اختيار علاقمندان قرار مى دهد .

در اين كتاب تلاش شده با بهره گيرى از متن قرآن و احاديث اسلامى از طريق فريقين، ديدگاههاى اسلام در باره جايگاه علم و معرفت ، حقيقت علم ، آثار علم ، مبادى و موانع معرفت ، تعليم ، تعلّم و عالم به طور مبسوط به جهان علم و دانش عرضه شود .

گفتنى است براى تكميل مباحث مربوط به معرفت شناسى از ديدگاه قرآن و حديث، ملاحظه كتاب «العقل والجهل في الكتاب والسنة» [1] پنجمين مجموعه موسوعة ميزان الحكمة نيز ضرورى است .

به اميد روزى كه همه دانش پژوهان در سراسر جهان بويژه دانشجويان علوم اسلامى، با بهره گيرى از رهنمودهاى اسلام و منوّر ساختن خود به نور علم و حكمت، ظلمت كده جهان را روشن سازند ، و دانش را از بردگى سرمايه داران و زورمداران رها ، و در خدمت انسانيت قرار دهند .

در پايان لازم مى بينم كه از همه برادران عزيز در مركز تحقيقات دارالحديث كه مرا در تأليف اين مجموعه ارزشمند يارى رساندند ، تشكّر كنم . بويژه از برادر فاضل وبزرگوار حجّة الإسلام والمسلمين شيخ رضا برنجكار كه مسؤوليّت گردآورى احاديث كتاب را به عهده داشته اند . خداوند در دنيا وآخرت به همه آنان جزاى خير دهد .

محمّد محمّدى رى شهرى

19 ربيع الثانى 1418