281 - تفسیر سوره حمد
ادامه تفسیر آیه «غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ»:
در جلسات گذشته در تبیین « وَلاَ الضَّالِّينَ» بحث درباره شیوه‌های اضلال و یا ابزارهای جنگ نرم از منظر قرآن بودیم، سخن به ششمین شیوه و ابزار رسید که عبارت از سو استفاده از تمایلات نفسانی است.
تنها مصداقی از دام‌های شیطان که در این آیه 14 سوره آل عمران نیامده بود، علاقه به قدرت بود و توضیح دادیم، اول این که قدرت واقعیتی ندارد و توهم است و از امور وهمی است و به صورت ثانوی مورد علاقه قرار می‌گیرد و نکته دوم این که آیه 14 آل عمران ناظر بر بیان مشتهیات نفسانی نیست.
علاقه به قدرت یکی از مهم‌ترین تمایلات نفسانی است که اگر مورد سوء استفاده قرار گیرد، خیلی انسان را بیچاره می‌کند. قبل از پرداختن به این مساله باید بگویم اصولا هوس‌ها متفاوت است و به تعبیر روایتی از امام زین العابدین(ع) شهوت‌های انسان‌ها متفاوت است و هر کس نوعی علاقه و دلبستگی در وجودش است.
امام سجاد(ع) می‌فرماید:
اگر دیدید یک فردی بسیار ظاهر الصلاح است و خیلی حق به جانب است، در سخن گفتن خیلی قشنگ حرف می‌زند حرکاتش خیلی متواضعانه و فروتنانه است، مواظب باشید که فریب نخورید، بسیارند کسانی که دین را دام دنیا کرده‌اند... و شهوات انسان‌ها مختلف‌اند. بهترین و کاملترین انسان کسی است که دلبستگی‌هایش را تحت امر خودش در آورده است و از حق جدا نمی‌شود و دلبستگی ندارد.
قدرت بالاترین جاذبه را برای انسان دارد
شش شهوت گذشته برای همه جاذبه دارد، ولی این لغزشگاه بزرگان، نخبگان و خواص است. این افراد علاوه بر آن شش لغزشگاه قبلی این را هم دارند. بر اساس روایتی که در فتوحات مکیه آمده است آخرین دلبستگی که از دل رخت می‌بندد، حب قدرت است. شیطان با بهره‌گیری از این جاذبه نفسانی، خیلی از بزرگان را به دام انداخته و دنیا و آخرت‌شان را تباه کرده است.
«إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءهُمْ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ (1)
فرعون در سرزمين [مصر] سر برافراشت و مردم آن را طبقه طبقه ساخت طبقهاى از آنان را زبون مىداشت پسرانشان را سر مىبريد و زنانشان را [براى بهرهكشى] زنده بر جاى مىگذاشت كه وى از فسادكاران بود»، برتری جویی بیماری فرعونی است، قدرت طلبی علو در ارض است. وقتی انسان به این مرحله رسید و برای قدرت‌طلبی حاضر شد، هر جنایتی بکند، اختلاف ایجاد کند، فساد می‌کند و کسانی که دچار این دام شده باشند حاضرند به هر قیمتی ریاست را حفظ کنند. خانه آخرت برای کسی است که نه برتری‌جویی کند در زمین و به دنبال قدرت نباشد و فساد نکند و از دام انواع تمایلات رها شده باشد. قدرت خطرناک‌ترین دام در مسیر رسیدن به سعادت ابدی می‌شود.
شهوت قدرت همان دامی بود که سبب شکست انقلاب اسلامی صدر اسلامی شد. چرا امیر مومنان نتوانست حکومت کنند. عده‌ای پیمان‌شکنی کردند، عده‌ای از دین خارج شدند در جنگ نهروان و جریانی ستم پیشه بودند و جنگ صفین را به وجود آوردند. در تاریخ نکات آموزنده بسیاری در این خصوص وجود دارد.
(1) آیه 4 سوره قصص
