صله رحم از عوامل نشاط درونی و رفع مشکلات روحی است

گراميداشت نوروز از سنت‌های پيش از اسلام است و در مراسم فعلی آن، نشانه‌ای از اديان باطل يا كارهای حرام ديده نمی‌شود. به عكس آدابی در آن می‌بينيم كه كاملاً با معيارهای اسلامی تطبيق دارد مانند نظافت خود و خانه(خانه تكانی)، صله رحم، احترام به بزرگترها و ديدار آن‌ها، محبّت به هم و دعا كردن برای عمر طولانی و موفقیت يكديگر، زمينه‌سازی برای كنار گذاشتن كدورت‌ها، ادخال سرور، توجه و محبت به كودكان با عيدی دادن به آن‌ها و … . همچنين حضور در اماكن مقدس و گذاشتن قرآن بر سر سفره هنگام تحويل سال، نمونه‌های ديگری از سنت‌هايی است كه پيروان اهل بيت(ع) به آن افزوده‌اند.

صله رحم كه يكی از سنت‌های زيبای ايرانيان در ايام نوروز است، آثار و بركات فراوانی برای زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد. شماری از اين آثار عبارتند از: صله رحم بسياری از نيازهای عاطفی انسان مانند تعلق داشتن به گروه، محبت كردن و محبت ديدن را برآورده می‌سازد. انسان با صله رحم به آرامش و نشاطی خاص می‌رسد. به نظر می‌رسد يكی از بهترين راه‌ها برای برطرف كردن ناراحتی‌های عصبی، برقراری صله رحم سالم با همان شرايطی است كه اسلام می‌خواهد؛ يعنی به دور از رنجاندن، زخم زبان، تهمت، غيبت و … .
مشكلات زندگی آثار روانی بر انسان دارد. بازگو كردن آن‌ها برای افراد مورد اطمينان، سبب كاهش فشار آن‌ها می شود لذا يكی از برنامه‌های روانشناسان بالينی فراهم كردن محيطی برای اين افراد است تا به بيان مشكلات خود بپردازند و به آن‌ها سفارش می‌كنند تا برای افراد قابل اطمينان در حدی كه سبب لطمه به گوينده نشود نيز بيان كنند. صله رحم فضايی سالم را فراهم می‌كند تا انسان با بيان چالش‌های زندگی، استرس‌ها را كاهش دهد. روايات متعددی گواهی می‌دهند صله رحم موجب طولانی شدن عمر می شود. اين روايات ممكن است اشاره به همين داشته باشد كه انسان در پناه صله رحم به آرامش روانی و در پی آن به سلامت جسم می رسد.

هوش اجتماعی يكی از شاخه‌های علم روانشناسی است و بنا به گفته متخصصان، همواره اين هوش قابل افزايش است و هر چه برخوردهای اجتماعی انسان بيشتر باشد، هوش اجتماعی او رشد بيشتری می‌يابد. صله رحم يكی از راه‌های مهم برای ارتقای اين ويژگی در انسان است.

مساعدت و خدمت به ديگران، به‌ويژه خويشاوندان، فوق‌العاده مورد تأكيد اسلام است. گفتنی است كه وقتی سخن از كمك به ميان می‌آيد تنها كمك مالی به ذهن خطور می‌كند. حل نزاع‌های خانوادگی، راهنمايی‌های شغلی و درسی، ازدواج پسران و دختران و … نمونه‌هايی از كمك به غير است. صله رحم زمينه آگاهی از مشكلات خويشاوندان را فراهم می‌سازد تا در صورت امكان به كمك آن‌ها بشتابد. البته كمك برای برطرف كردن نيازهای مالی يكی از نمونه‌های مهم مساعدت به ديگران است و خويشاوند هر چه نزديك‌تر باشد، اجر و فضيلت بيشتری هم به‌دنبال دارد. بنابراين صله رحم با بستگان نيازمند را بايد در اولويت قرار داد اما برخی به عكس عمل می‌كنند.

گاهی به جا آورنده صله رحم نيز در زندگی با گره‌هايی مواجه می‌شود كه به دست خويشاوندان باز می‌شود. لذا در روايت است كه صله رحم موجب ازدياد مال و روزی به جاآورنده آن می شود و حتی در روايت است كه صاحب ثروت نيز بی‌نياز از خاندانش نيست. بسياری از اخبار مربوط به جامعه و اطرافمان از طريق صله رحم به دست می‌آيد. وقتی آثار و فوايد صله رحم را در نظر می‌گيريم، طبيعی است كه اسلام هم به‌عنوان يك واجب دينی روی آن تأكيد كند. روايات ما برای صله رحم آثار دنيوی و اخروی فراوان بيان كرده‌اند و در كتاب «ميزان‌الحكمه» پاره‌ای از اين احاديث آورده شده است.

در دهه‌های اخير شيوه‌ای جديد از صله رحم در ميان بعضی خانواده‌ها ديده می‌شود كه علاوه بر بركات صله رحم معمولی، آثار ارزنده ديگر نيز دارد. برخی خويشاوندان، با تشكيل جلسات قرآن هفتگی يا ماهيانه، خانوادگی در اين جلسات شركت می‌كنند. هركدام به نوبت آياتی از قرآن را تلاوت می‌كنند و شخصی كه با قرائت قرآن آشنايی بيشتر دارد، ايرادات را گوشزد می‌كند. در كنار قرائت قرآن، گاهی برنامه‌های جنبی مفيد ديگر مانند: تشكيل صندوق قرض‌الحسنه كوچك، اردوهای دسته‌جمعی نيز دارند. اين نوع صله رحم كه رنگ مذهبی دارد، علاوه بر ثواب‌های اخروی بيشتر، در پرورش بعد مذهبی اعضای خانواده به‌ويژه كودكان و نوجوانان تأثير بسزا دارد. اين قضيه در اين زمان كه بيش از هر زمان ديگر فرزندان ما در معرض آسيب‌های فراوان قرار دارند، اهمیت دارد. اگر اداره اين جلسات توسط شخصی صورت گيرد كه از توانايی لازم برخوردار باشد، بسيار تأثيرگذار است و بركات فراوانی به‌دنبال دارد.