این کتاب از سوی گروه تفسیر روایی پژوهشکده علوم و معارف حدیث، و با همکاری جمعی از پژوهشگران، از جمله حجج اسلام اصغر هادوی کاشانی، محمد احسانیفر، علی رضا نظری خرم، محمد رضا حسینزاده، و علی شاهعلیزاده، تحقیق و تدوین شده است. ارزیابان علمی اثر نیز حجج اسلام سید محمد کاظم طباطبایی، عبد الهادی مسعودی و سید رسول موسوی بودهاند.
در این کتاب، علاوه بر آیات الهی بالغ بر هزار آیه)، به حدود ۱۸۰۰ حدیث نیز استناد شده است. همچنین ترجمه آیات و احادیث در صفحات مقابل آمده است. مترجم روایات، آقای حمید رضا شیخی (از مترجمان بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی)، و بازبین ترجمه، آقایان محمد مرادی و محمد هادی خالقی بودهاند.
همچنین به تناسب موضوعات قرآنی و مطرح شده در این کتاب، ۲۵ تحلیل و بیان، پژوهیده و ارائه شده است.
همچنین ده فهرست در پایان جلد چهارم با عناوین: آیات؛ اعلام؛ جمعیتها و قبیلهها؛ مکانها؛ اشعار؛ زمانها؛ غریب الحدیث؛ ادیان، فرقهها و مذاهب؛ منابع و مآخذ؛ فهرست تفصیلی مجموع مجلدات.
فهرست مطالب کتاب:
بخش یکم: مبانی شناخت قرآن
شامل ده فصل : 1. نامها و اوصاف قرآن؛ 2. فرود آمدن قرآن؛ 3. گردآوری قرآن؛ 4. نگاه داشتن قرآن از تحریف؛ 5. اعجاز قرآن؛ 6. جامع بودن قرآن؛ 7. رویارویی با قرآن؛ 8. نسخ در قرآن؛ 9. حدوث یا قِدَم قرآن؛ 10. قرآن و کتابهای آسمانی.
بخش دوم: برکات قرآن
بخش دوم شامل هفت فصل : 1. برکات قرآن برای جامعه؛ 2. برکات قرآن برای دلها؛ 3. برکات قرآن برای خانه؛ 4. مجموعه ای از برکات قرآن؛ 5. داستانهایی از برکات قرآن و تأثیر آن در جانها؛ 6. خواص برخی سورهها و آیهها؛ 7. درمان با قرآن.
بخش سوم: ویژگیهای قرآن
جلد سوم کتاب «شناختنامۀ قرآن»، شامل بخشهای سوم تا پنجم است. در بخش سوم با پنج فصل، ویژگیهای مختلف قرآن در بابهای متنوعی بیان شده است: 1. ویژگیهای لفظی قرآن؛ 2. ویژگیهای معنوی قرآن؛ 3. آداب مربوط به قرآن؛ 4. نام گذاری و بیان ویژگی برخی آیات؛ 5. نامها و ویژگیهای برخی سورهها.
بخش چهارم: یاد دادن و یاد گرفتن قرآن
در این بخش، موضوع مهم یاددادن و یادگرفتن قرآن، در سه فصل «آموزش دادن قرآن»، «فراگیری قرآن» و «حفظ قرآن» چینش شده است. در فصل اول، در چهار قسمت، «مقام، ثواب و حقّ آموزگار قرآن» و «آموختن قرآن به فرزند» بیان شده است و در فصل دوم، با شش قسمت: تشویق به فراگیری قرآن؛ آموختن در خردسالی؛ اخلاص در آموختن قرآن؛ منزلت قرآنآموز؛ مقام و ثواب قرآنآموز؛ پاداش کسی که قرآن را به سختی بیاموزد.
بخش پنجم: تلاوت قرآن
بخش پنجم با موضوع تلاوت قرآن، نیمی از جلد سوم را به خود اختصاص داده است و در شش فصل و سه پژوهش بلند، سامان یافته است.
شش فصل بخش پنجم چنین است: 1. فضیلت تلاوت قرآن و گوش دادن به آن؛ 2. گوش دادن به قران؛ 3. آداب تلاوت قرآن؛ 4. کسانی که قران خواندن برایشان جایز نیست؛ 5. ختم کردن قرآن و مدّت آن؛ 6. قاریان قران.
بخش ششم: تفسیر و تأویل قرآن
بخش ششم کتاب، در پنج فصل، موضوعهای مهم «نیاز به تفسیر و تأویل قرآن»، «شناخت تفسیر و تأویل»، «تفسیر شدن قرآن با قرآن»، «نمونههایی از احادیث تفسیری» و «آفات تفسیر و تأویل» از دیدگاه قرآن و حدیث، بررسی و چینش شده است.
بخش هفتم: روش تبلیغ در قرآن
آخرین بخش «شناخت نامه قرآن» به روش تبلیغ در قرآن اختصاص یافته است. این بخش نسبتاً بلند، پنج فصل و چهار پژوهش بلند دارد.
پایان بخش کتاب، «پژوهشی در باره سوگندهای قرآنی» است. در این تحلیل، پیشینه تاریخی و پژوهشی سوگند، و ساختار سوگند، «مُقسَمٌبه»های قرآن؛ ویژگیهای سوگندهای قرآنی، و اهداف سوگند در کلام الهی، کاویده شده است.
کتاب «شناختنامۀ قرآن بر پایۀ قرآن و حدیث» از سوی مؤسسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث، در ماه مبارک رمضان 1433 (مرداد 1391) منتشر و در نمایشگاه قرآن کریم، با حضور دکتر حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیة الله ریشهری، رئیس مؤسسه علمی ـ فرهنگی دار الحدیث، و جمعی از پژوهشگران و علاقهمندان قرآن و حدیث، رونمایی شد.