ادامه تفسیر آیه «غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ»

خلاصه درس:

تفسیر آیه «غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ» : ما از خداوند سعادت و کامیابی دنیا و آخرت را می خواهیم و از خدا می‌خواهیم در راه نعمت یافتگان قرار گیریم نه کسانی که مورد غضب واقع شده اند.

چند قوم و طایفه به عنوان کسانی که مورد غضب الهی قرار گرفته اند در قرآن بیان شده اند. این داستان ها برای ما بیان شده تا از سرنوشت آن ها عبرت بگیریم. در کنار این دنیا باید تلاش کنیم مثل کسانی که مورد غضب بوده اند زندگی خود را تنظیم نکنیم.

نخستین قوم، قوم عاد بودند که در جلسه پیش توضیح داده شد. دومین قوم نیز قوم فرعون بودند. در آیات مختلفی از قرآن داستان فرعون و فرعونیان بیان شده است. آیات 51 تا 56 سوره زخرف بخشی از این آیات است. در این آیات، هم اجمالاً داستان فرعون بیان شده و هم به مورد خشم قرار گرفتن آنها اشاره شده و هم اینکه نکاتی آموزنده برای امروز ما بیان شده است.

اقناع مردم با تبلیغات

در آیه 51 به این نکته اشاره شده که فرعون برای عوام فریبی اینگونه صحبت می کرد، «وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِی قَوْمِهِ قَالَ یَا قَوْمِ أَلَیْسَ لِی مُلْکُ مِصْرَ وَهَذِهِ الْأَنْهَارُ تَجْرِی مِن تَحْتِی أَفَلَا تُبْصِرُونَ»، آیا عظمت من را مشاهده نمی کنید یا این که شخص بی مقدار و خواری است و نمی تواند خوب حرف بزند. «فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُمْ کَانُوا قَوْمًا فَاسِقِینَ ﴿۵۴﴾» با تبلیغات توانست مردم را اقناع کند.

«فَجَعَلْنَاهُمْ سَلَفًا وَمَثَلًا لِلْآخِرِینَ»، (زخرف/۵۶﴾ خداوند اینها را پیشینه ای برای آیندگان تا قیامت قرار داده است که عبرت بگیرند. هر کس ویژگی های آن ها را داشته باشد در همین دنیا کیفرش را می بیند.

اولین مشکل آن ها خودپسندی بود. اولین کسی که به خاطر خودپسندی هلاک شد، شیطان بود. ما هم اگر خودپسند شدیم بدانیم که آخرش بیچارگی است. نصیحتی از حضرت عیسی(ع) بیان شده که من بیمار را به اذن خدا شفا دادم. کور مادرزاد را به اذن خدا شفا دادم و ... ولی یک بیماری را نمی توانم کاری کنم و آن خودپسندی است.

اینکه انسان وقتی فهمید اشتباه کرده است بگوید که اشتباه کرده است بسیار صفت خوبی است. بیماری عجب ارث فرعون و ارث شیطان است. اگر می خواهیم مغضوب علیهم نشویم نباید دچار خودپسندی شویم.

دومین صفت دیگر آنان اهمیت دادن به ثروت و پول بود. ملاک ارزشمندی را پول و ثروت حساب می کنند. به همان مقدار که ملاک انسان، ثروت و پول است به همان مقدار ارث فرعونی در او هست.

سومین مورد نیز این است که بی هویت کردن دیگران یکی از ابزارهایی است که مستکبرین جهان برای اینکه بر دوش مردم سوار شوند کوچک کردن مردم است. فرعون مردمش را ذلیل کرد و جلوی رشد عقلی آن ها را گرفت. انسان با هویت و شخصیت هیچگاه تسلیم زور نمی شود. هیهات من الذله میراث انبیای الهی است. امام حسین(ع) که آن را گفت، یعنی باید تسلیم حق باشید نه زور. تحقیر کردن انسان ها از میراث طاغوت هاست که در گذشته بود امروز هم هست. مردمی که بیدار هستند زیر بار زور نمی روند.

فرعون و سپاهیانش کفر ورزیدند و فکر کردند که به سوی ما بازنمی‌گردند. کبر آن‌ها سبب غرق آنها شد. اگر کسی بخواهد متکبر نباشد باید در برابر حق متواضع باشد. انسان متکبر وارد بهشت نمی شود. کبر سرکشی در برابر حق است.

مقام صبر

گاهی انسان با حلم و بردباری اش به درجه فردی که همیشه روزه دار و شب زنده دار است می رسد، گاهی هم در نامه عمل کسی نوشته می شود که ظالم است، حتی ممکن است کسی زیردست او نباشد و فقط به خانواده اش ظلم کند.