گناه بدون توبه مستوجب خشم خداوند است
تبیین جمله دوم آخرین آیه سوره حمد «غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ»، : این افراد کسانی هستند که مورد غضب خداوند هستند. حال باید بدانیم معنای غضب خداوند چیست. اسباب غضب خداوند چیست و اینکه چه کسانی از نظر قرآن مورد خشم خداوند قرار گرفته‌اند.
معنای غضب الهی
19 بار کلمه «غَضِبَ» در قرآن آمده است، همچنین سه بار خشم خدا با «سَخِطَ» مطرح شده است و یک بار با جمله «آسَفُونَا» بیان شده است. غضب خداوند صفت فعل خداست نه صفت ذات. صفات ذات خدا مثل علم، حیات و ... است، اما خشم خدا صفت فعل خداست یعنی کار خداست. مثل ما عصبانی نمی‌شود، خشم خدا یعنی کیفر گناهان و مقصود عقاب خداوند است.
چه چیزی سبب خشم خداوند می‌شود: انواع گناهان مستوجب خشم خداوند است اگر توبه نکند. هر انسانی به اندازه گناهش مورد خشم خداست. اگر کسی بخواهد مورد خشم خداوند قرار نگیرد، باید نافرمانی خداوند را انجام ندهد. هر مشکلی که در زندگی پیدا می‌کنیم، به خاطر گناهی است که انجام داده‌ایم، حتی اگر زمین خوردیم و دستمان خراش برداشت، این هم نشانه یک گناه است.
در روایت است که گاهی خداوند بر ملتی غضب می کند و بر آنها عذاب می آید مثل قوم نوح و ...، اما بعضی وقتها غضب می کند، اما عذاب نمی آید و یکی از علایم آن گرانی است، عمرها کوتاه می‌شود، کاسب‌ها سود نمی‌برند، زمین‌ها خوب میوه نمی‌دهد، آب کم می شود و باران نمی‌آید، و در آخر اشرار بر مردم حکومت می‌کنند و مستحق حکومت اشرار می‌شوند. (کافی جلد 5 صفحه 317).
نکته این است که گاهی انسان توجه ندارد و فکر می کند، گناه کوچک است. اما همین در زندگی انسان اثر دارد، روایتی از مرحوم شیخ صدوق است که امام حسین(ع) از پدرش امیرالمؤمنین(ع) نقل می‌کند، می‌فرماید: خداوند چهار چیز را در چهار چیز پنهان کرده است. رضای خدا در اطاعت خدا قرار داده شده، پس هیچ طاعتی را کوچک نشمار. غضب خودش را در گناه پنهان کرده است پس هیچ گناهی را کوچک نشمار چه بسا همین گناهی را انجام می دهی گناهی باشد که آمرزیده نشود. وقتی می خواهی گناهی را انجام دهی مواظب باش و انجام نده، ممکن است خداوند بگوید دیگر مشمول هدایت من نمی شوی. و مسیر زندگی عوض شود. خداوند اجابت خودش را در دعا مخفی کرده است، هیچ دعایی را کوچک نشمار، خداوند ولی و دوست خودش را در میان بندگان خودش پنهان کرده است و با ظاهر و قیافه نمی شود آن ها را شناخت.
اگر کسی می خواهد این دعا یعنی مغضوب واقع نشدن در حق او واقع شود، نباید گناهان کوچک را هم انجام دهد و باعث می شود انسان توفیق خودش را از دست بدهد. گناهان کوچک راه انجام گناهان بزرگ است. در قرآن می بینیم که کلمه غضب برای آنها به کار رفته است. مثل قوم عاد که در جلسه بعد توضیح داده می شود. کسانی که مورد غضب خداوند قرار می گیرند گناهانشان طوری است که سنگین تر از افراد دیگر است.
