صدیقین چه کسانی هستند؟ محوری‌ترین اخلاق نیکو صداقت است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آیت‌الله محمد محمدی ری شهری، تولیت آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) در جلسه تفسیر خود که در مصلای این آستان برگزار شد، با اشاره به موضوع جلسات پیشین، گفت: در جلسات پیشین صحبت در تبیین و تفسیر جمله نورانی «صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ» بود؛ در نماز از خدا می‌خواهیم و به او عرض می‌کنیم خدایا ما را به راه کسانی که به آن‌ها نعمت داده‌ای و نعمت‌یافتگان هستند، هدایت فرما.
وی افزود: حال این سؤال مطرح می‌شود که نعمت‌یافتگان چه کسانی هستند که ما می‌خواهیم خداوند ما را به راه آن‌ها هدایت کند؟ آن‌ها چهار دسته هستند. در قرآن اشاره شده به این معنا «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَـئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ»، (نساء/69)، دسته اول انبیاء هستند که در جلسه قبل به آن اشاره شد. دسته دوم صدیقین هستند که رتبه آن‌ها پس از انبیاء در قرآن مطرح شده است. صدیقین چه کسانی هستند که ما از خداوند می‌خواهیم ما را در همان راهی ببرد که سبک زندگی ما مانند سبک زندگی پیامبران، صدیقان، شهدا و صالحان باشد؟

تبیین راه صدیقین
آیت‌الله ری شهری که موضوع بحث این جلسه را به تبیین راه صدیقین اختصاص داده بود، گفت: پرسش این است که راه صدیقین چه راهی است؟ صدیقین الگوهای اخلاقی و عملی صداقت هستند. اگر کسی به نقطه‌ای رسید که الگوی صداقت در گفتار و کردار شد، او مشمول این آیه نورانی می‌شود. صدیق مبالغه در صدق است و در زبان عرب به کسی که بسیار صادق است، صدیق گفته می‌شود. صدیقان کسانی‌اند که هم در کردار و هم در گفتار در اوج صداقت هستند.
وی ضمن اشاره به فرموده امیرمؤمنان(ع) در تبیین «صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ»، اظهار کرد: حضرت علی(ع) می فرماید: «اولئک مع الذین انعم اللَّه علیهم من النبیین و الصدیقین» اینکه از خدا می‌خواهید ما را به راه هدایت‌یافتگان هدایت کن، یک دسته نعمت‌یافتگان عبارت است از نبیین و صدیقین. اما چه نعمتی، نعمت هدایت در صراط مستقیم و نعمت راه درست زندگی.
این مفسر قرآن در تبیین کلمه صدیقین عنوان کرد: صدیقین مراتبی دارند. صدیق قله و کفی دارد، مرتبه بین کف و قله هم بسیار زیاد است. بالاترین صدیقان عبارت است از ائمه(ع) و پیشوایان دین. در قرآن، خداوند متعال می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَکُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ»، (توبه/ 119)، مردم، اهل ایمان تقوا پیشه کنید و با صادقین باشید. اینجا صادقین به ائمه هدی(ع) تفسیر شده است. آن‌ها در اوج صداقت هستند و به ما گفته می‌شود که راهی را بروید که آنها رفته‌اند. سبک زندگی ما باید سبک زندگی امیرالمؤمنین(ع) و حضرت زهرا(س) و اهل بیت(ع) باشد. سبک زندگی اینها بعد از پیامبر اکرم(ص) بهترین الگو برای ماست.
وی گفت: پیامبر(ص) فرمود: «لکلّ امّة صدّیق و فاروق، و صدّیق هذه الامة و فاروقها علی بن ابی طالب»»، (عیون اخبار الرضا جلد 2 ص 13 حدیث 30)، هر امتی صدیقی دارد و مهم‌ترین کسانی که وصی پیامبران هستند و بعد از پیامبران از همه امت افضل هستند، صدیقین هستند. پیغمبر خاتم(ص) افضل انبیا بود و امیرالمؤمنان(ع) صدیقی است که افضل اوصیا است و مهم‌ترین صدیقین است. فاروق نیز به کسی می‌گویند که بین حق و باطل فرق می‌گذارد.
آیت‌الله ری شهری با اشاره به فرموده امیرالمؤمنین(ع) گفت: مولا می‌فرماید: «إنی النبأ العظیم، والصدیق الأکبر؛ بزرگترین صدیقان بعد از پیامبر خاتم(ص) من هستم»، (کافی جلد 8 ص 30 . نهج‌البلاغه خطبه 192)، «إنی لمن قوم لا تأخذهم فی الله لومة»، یکی از خصوصیات من این است که از قومی هستم که سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای، او را از راه خدا بر نمی‌گرداند.
وی افزود: کسانی که از همه امت پیامبران پیشتازترند سه نفر هستند که حتی به اندازه یک چشم بر هم زدن کفر در زندگی نورزیدند، علی ابن ابی طالب(ع) اولین آن‌هاست و صاحب آل یاسین که حبیب نجار است که چند آیه در سوره یاسین از آیات 20 تا 29 درباره اوست که مردی بود که دعوت پیامبر زمان خود را پذیرفت و بعد به دفاع از او برخاست تا اینکه در راه خدا جان خود را از دست داد. و مؤمن آل فرعون، «حزبیل» است که وقتی فرعون گفت بگذارید موسی را بکشم و جامعه را راحت کنم این مؤمن که از خواص درباریان بود و تا آن موقع ایمانش را کتمان می‌کرد اما وقتی دید که قرار است موسی(ع) کشته شود، به دفاع از آن حضرت برخواست.

چه کسانی جزو صدیقین قرار می‌گیرند
این مفسر قرآن با طرح این سؤال که ما هم می‌توانیم صدیق شویم یا نه، اظهار کرد: پاسخ این است که بله، انبیا بالاترین صادقین در عصر خودشان بودند. بعد از انبیا، اوصیای آنها و در صدر آن‌ها امیرالمؤمنین(ع) صدیق بود. ما که می‌گوییم «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ» از خدا می‌خواهیم ما هم اگرچه به آن قله نمی‌رسیم اما در همین مسیر باشیم. کسی به مرتبه امیرالمؤمنین(ع) نمی‌رسد لیکن می‌توان به آن مرتبه نزدیک شد و با داشتن صدق این امر محقق می‌شود. خداوند تاج کرامت را بر سر انسان گذاشته است و پاسخ این لطف این است که در راه خدا قدم برداریم.
آیت‌الله ری شهری عنوان کرد: در زندگی دنبال غیر خدا و هوای نفس نرویم. به راستی بگوییم «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ؛ خدایا فقط تو را عبادت می‌کنم و فقط از تو یاری می‌جویم» و این را راست بگوییم. وقتی خدا می‌گوید کاری بد است اگر آن کار را انتخاب کردی دروغگو هستی اما اگر خدا را انتخاب کردی راستگو هستی. اوج و قله این صداقت امام علی(ع) است. ما هم به همان میزان که صادق باشیم، هواپرست نباشیم جزو صدیقین هستیم. ابن ابی حدید روایتی دارد که شخصی خدمت پیغمبر(ص) آمد و گفت: من مبتلا به چهار گناه هستم و نمی‌توانم آن‌ها را ترک کنم اما اگر شما بفرمایید به خاطر شما یکی از آن‌ها را ترک می‌کنم، قدرت ندارم که همه‌اش را ترک کنم، یکی اینکه اهل زنا هستم، مشروب می‌خورم، دزدی هم می‌کنم، دروغ هم می‌گویم. پیغمبر(ص) فرمود: فقط دروغ نگو. به پیامبر(ص) قول داد که دروغ نگوید، وقتی از پیامبر(ص) جدا شد دید هر کدام از آن سه گناه را انجام دهد، مجبور می‌شود دروغ بگوید پس همه گناه‌ها را ترک کرد.

صداقت و ایمان لازم و ملزوم یکدیگرند
وی با بیان اینکه محوری‌ترین اخلاق نیکو صداقت است، گفت: به هر میزانی که صداقت داری ایمان داری. حتی در روایت داریم که به بچه دروغ نگو. دروغ نه جدی‌اش خوب است نه شوخی‌اش. پیامبر(ص) در روایتی فرموده است: وای بر کسی که دروغ بگوید که دیگران بخندند. می‌خواهی صدیق شوی نه شوخی دروغ بگو نه جدی، دروغ گفتن به هیچ شکلی به مصلحت نیست. اگر از دروغ اجتناب کنیم ما هم صدیق می‌شویم.
یادآور می شود، جلسه تفسیر آیت‌الله ری شهری، 13 آذر در مصلای حرم حضرت عبدالعظیم(ع) بعد از نماز مغرب و عشاء برگزار شد.