مناظره‌های آموزنده

آزادى بحث و انتقاد در مسائل مذهبى ، يكى از ويژگى‏هاى فرهنگ اسلام است‏ و هنگامى به اهميّت اين آزادى پى مى‏بريم كه مى‏بينيم پس از گذشت حدود ده قرن از تاريخ اسلام و رشد نسبى افكار،در كشورهايى مانند : فرانسه، ايتاليا و پرتغال ، هيچ‏كس حقّ كوچك‏ترين ايراد به فروع مذهب كاتوليكى را نداشت، تا چه رسد به اصول، و كمترين ايراد و اظهار نظر كافى بود كه ايراد كننده را محكوم به مرگ نمايد .

با جرأت مى‏توان گفت كه در هيچ آيينى به اندازه اسلام ، آزادى انديشه و ابراز عقيده وجود نداشته، تا در پرتو آن ، مخالفان بتوانند حتى پيش رهبران آن آيين ، اظهار عقيده كنند و به بحث و گفتگو بنشينند و در قبول يا رد آنچه مى‏شنوند ، آزاد باشند .

در تاريخ زندگى پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله و همچنين رهبران تشيّع ، موارد فراوانى يافت مى‏شود كه مخالفان اسلام با آنها به مناظره و بحث و گفتگو نشسته‏اند و انتقادهايى را كه به اصول اسلام و يا فروع آن داشته‏اند ، با كمال آزادى و صراحت بيان كرده‏اند و بدون اين كه مورد كوچكترين اهانتْ واقع شوند ، ايرادهاى آنها مورد نقد و بررسى قرار گرفته است .

از باب نمونه ، ابن ابى العوجاء يكى از كسانى بوده كه با صراحت ، خدا را انكار مى‏نموده است. او بارها با امام صادق عليه السلام در مسئله «وجود خدا» و ديگر مسائل مذهبى ، به بحث و گفتگو نشسته بود و با اين كه لجاجت عجيبى به خرج مى‏داد و حتى پس از بارها محكوم شدن ، دست از عقيده خود بر نمى‏داشت ، آزادانه در جامعه اسلامى زندگى مى‏كرد و كسى مزاحم او نمى‏شد .

اين نمونه ‏اى از آزادى بحث و انتقاد در جامعه اسلامى بود و در اين كتاب ، با نمونه‏ هاى ديگر آن ، آشنا مى ‏شويد .

اين كتاب ، داراى پانزده مناظره در پانزده فصل است كه بجز مواردى كه در پاورقى اشاره شده ، به وسيله نگارنده از عربى به فارسى ترجمه شده ‏اند. البته چون هدفْ حتى المقدور ساده ‏نويسى بود ، در بسيارى از موارد ، مفاهيم عربى، نقل به معنا (به حسب استنباط نگارنده) شده‏اند .

گفتنى است كه اصل اين كتاب ، نخستين‏ بار در تاريخ 12 / 1 / 1357 با نام «مناظره در رابطه با مسائل ايدئولوژى» و در سال 1383 با تغييراتى ، با نام «مناظره و گفتگو در اسلام» به طبع رسيد و اينك با تغييرات و اضافاتى بيشتر با عنوان «مناظره ‏هاى آموزنده» ، در اختيار علاقه‏ مندان قرار ‏گرفته است .

شناسنامه ی دو کتاب پیشین بدین قرار است:

ـ بحث آزاد در اسلام (مناظره در رابطه با مسائل اعتقادی)، محمد محمدی ری شهری، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش، ۲۰۷ص، رقعی.

ـ مناظره و گفتگو در اسلام، محمد محمدی ری شهری، قم، دارالحدیث، چاپ اول، ۱۳۸۳ش، ۱۷۶ص، پالتویی.

فهرست مطالب