مقدمه

حديث، در حقيقت، چراغ راه انسانها و هدايت كننده انديشه‏هاست و زندگى بشر را از معنويت و كردار حكيمانه سرشار مى‏كند. سنّت يا حديث، پس از قرآن كريم، دومين منبع دينى مسلمانان است كه در شناساندن اسلام و شكل‏گيرى و بالندگى علوم اسلامى سهم بزرگى دارد.

مؤسسه علمى ـ فرهنگى دار الحديث در جهت ساماندهی احادیث و ترویج معارف حدیثی به عنوان نخستين مجموعه مستقل حديث پژوهى در جهان تشيّع، درباره حديث و مسائل مربوط به آن، فعاليت مى‏كند. اين مؤسسه در تاريخ بیست و دوم آبان سال ۱۳۷۴ ش، در زادرروز فرخنده فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در شهر قم، با پيام مقام معظم رهبرى و مديريت آية اللّه‏ محمّد محمدى رى‏شهرى با نام مرکز تحقیقات دارالحدیث به‏طور رسمى آغاز به كار كرد.

اين مؤسسه از دو رکن اصلى پژوهشگاه و دانشگاه (در قم و شهر ری) تشکيل شده است. معاونت فرهنگى و ارتباطات و امور بين الملل، مرکز بین المللی مخطوطات اسلامی، کتاب خانة تخصصی حدیث، دبیرخانۀ همایش‌ها و سازمان چاپ و نشر، از ديگر بخش‏هاى مؤسسه است.

آشنایی با بخش های مؤسسه:

یک. پژوهشگاه قرآن وحدیث (علیهم السلام)

پژوهشگاه قرآن و حدیث از سه پژوهشکده تشکیل شده است:

۱ ـ ۱. پژوهشکده علوم و معارف حديث

اين پژوهشکده، در جهت تحقق اهداف زير فعاليت مى‏کند:

الف ـ ایجاد، رشد و گسترش روشها و الگوهای بهره گیری نظام مند از قرآن و حدیث در عرصه های معارف.

ب ـ گسترش پژوهش در مجموعه معارف نورانی اهل بیت (علیهم السلام) و تولید آثار علمی و کاربردی

ج ـ ترویج و همگانی کردن معارف قرآن و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) و به روز رسانی فهم معارف دینی

گروه‏هاى پژوهشى

۱. گروه پژوهشی تدوین دانش‏نامه‏ های حدیثی. اين گروه، با سابقه‏ترين بخش پژوهشکده است و با هدف يارى رساندن به تحقيقات کاربردى و تسهيل دستيابى محقّقان علوم مختلف به حديث، کار تدوين مجموعه‏هاى بزرگ حديثى را دنبال مى‏کند. برجسته‏ترين محصولات این گروه عبارت اند از:

الف : موسوعة معارف الکتاب والسنة در ده جلد (تاکنون) و دانش‌نامۀ قرآن و حدیث تا کنون در شانزده جلد ( تاکنون).

ب: موسوعة الإمام على (علیه السلام) فى الکتاب والسنّة والتاريخ دردوازده جلد و دانش نامه امام علی (علیه السلام) در چهارده جلد.

ج: موسوعة العقاید الاسلامیة در پنج جلد و دانش نامه عقائد اسلامی در ده جلد.

د: موسوعة الامام الحسين(ع) در ده جلد و دانش نامه امام حسین (علیه السلام) در چهارده جلد.

هـ: موسوعة الاحاديث الطبیة در دو جلد و دانش نامه احادیث پزشکی در دو جلد.

گفتنی است که موسوعة معارف الکتاب والسنه و دانش‌نامۀ قرآن و حدیث، بزرگ‌ترین طرح گروه دانشنامه است که تا کنون حرف الف و ب از آن با ۴۹ مدخل به همراه بیان ها و تحلیل های موضوعی در ده جلد به زبان عربی و شانزده جلد به صورت دو زبانه عربی و فارسی منتشر شده است.همچنین موسوعة الامام المهدی در حال تدوین است.

۲. گروه پژوهشی احيا و تصحيح متون. اين گروه، وظيفه تصحيح، تحقيق و انتشار میراث حدیثی شیعه را به شيوه علمى و فنّى به عهده دارد. از آثار این گروه، تصحيح جامع و روشمند کتاب الکافی است که در پانزده جلد منتشر شده است. از محصولات دیگر اين گروه، فهرستگان (فهرست جامع) نسخه‏هاى خطّى حديث و علوم حديث شيعه را مى‏توان نام برد که در دو نسخه مکتوب ( دوازده جلد تا کنون ) و نرم‏افزارى منتشر شده و انتشار آن ادامه دارد.

۳. گروه پژوهشی مبانی ترجمه و مفهوم شناسی حدیث. وظيفه اين گروه، انتقال معارف حديثى به گروه‏هاى مختلف جامعه از طريق ترجمه متون حديثى به زبان‏هاى زنده دنياست. کليه فعاليت‏هاى مرکز در قلمرو ترجمه به زبان‏هاى فارسى، عربى، انگليسى، فرانسه، اردو، مالایی و دیگر زبانها در اين گروه متمرکز است. گفتنی است بسیاری از کتب حدیثی منتشر شده توسّط این پژوهشکده، به زبان فارسی نیز ترجمه شده است. همچنین متون فراوانی به یک زبان یا چند زبان برگردانده شده است که برخی از مهمترین آنها در جدول ذیل منعکس شده است:

گروه ترجمه، همچنین مباحث کلّی ترجمۀ متون دینی و روش ها و سبک ها و مبانی و مشکلات آن را پیگیری می کند

۴. گروه پژوهشی رجال و مصطلحات حدیث. عالمان دين، برخودْ فرض مى‏دانند که قبل از بهره‏گيرى از هر حديث، اطمينان حاصل کنند که آن حديث، حقيقتاً از معصوم است. يکى از مهم‏ترين راه‏هاى رسيدن به اين هدف، بررسى رجال (راويان) آن حديث است. شيعه و اهل سنّت، کتاب‏هاى زيادى در شناخت راويان حديث، نوشته‏اند. از وظايف گروه رجال، بازشناسى اين منابع و شناخت روش‏ها و مبانى مؤلّفان آنها و ارائه ضوابطى کاربردى براى شناخت راويان و توثیق و تضعیف آنان است. دانش درایه یا مصطلح الحدیث نیز در کنار دانش رجال، در ارزیابی و اعتبار سنجی روایات، به کار گرفته می شود.

۵. گروه پژوهشی تاريخ حديث. شناخت مکتب‏هاى تدوين حديث، شناخت روش تحقيق محدّثان و مؤلّفان کتاب‏هاى حديث، بررسى تأثير گرايش‏ها و مذاهب و شرايط محيطى در تدوين کتاب‏هاى حديث و... از وظايف اين گروه است.

۶. نشریات

علوم حدیث، نخستین نشریه فارسی حدیث پژوهی به شمار می­رود . این نشریه از پاییز ۱۳۷۵ تا کنون به صورت فصل نامه بدون وقفه منتشر شده و صدها مقاله تخصصی، رساله حدیثی، گفت و گو و گزارش را عرضه کرده است .

میراث حدیث شیعه نشریه دیگری است که ویژه انتشار رساله­های خطی

۱ ـ ۲. پژوهشکده تفسیر اهل بيت علیهم السلام

به منظور استفاده نظام مند از احادیث اهل بیت علیهم السلام در تفسیر قران کریم و گسترش پژوهشهای قرآنی بر پایه آموزه های اهل بیت ، پژوهشکده تفسیر اهل بیت علیهم السلام در سال ۱۳۹۱ در آستانه ماه رمضان ۱۴۳۳ ق تاسیس شد.

برخی از اهداف این پژوهشکده عبارت است از :

۱. دستیابی به روش تفسیری و جامع اهل بیت علیهم السلام و گسترش راهکارها و الگوهای بهره گیری نظام مند از آن

۲. تربیت پژوهشگران توانمند و آگاه به شیوه تفسیری اهل بیت علیهم السلام

۳. همگانی کردن بهره گیری از آموز ه های تفسیری اهل بیت علیهم السلام در عرصه های گوناگون علمیو زندگی

مهمترین وظایف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . پژوهش قرآنی _ حدیثی بر پایۀ روش های تدوین شدۀ متناسب و نشر آنها .

۲. روش شناسی فهم معارف تفسیری اهل بیت علیهم السلامو بررسی تطبیقی آن با دیگر روش ها

۳. تدوین و پایه ریزی دانش های قرآنی بر پایۀ روایات اهل بیت علیهم السلام

۴ . شناسایی، احیا و بازسازی میراث علمی اهل بیت علیهم السلام و راویان و پیروان آن ها

۵. تدوین « دانش نامۀ تخصصی تفسیر اهل بیت علیهم السلام به شیوه های گوناگون مانند : موضوعی، ترتیبی، الفبایی و ...

۶. برگزاری نشست ها و همایشهای علمی در حوزۀ ماموریت پژوهشکده

۷. تأسیس کتابخانۀ تخصصی و بانک اطلاعات و نشر مجله های تفسیری و تلاش برای همگانی کردن معارف اهل بیت علیهم السلام

· گروه‏هاى پژوهشی

۱. گروه تفسیر جامع روایی

۲. گروه قرآن شناسی و دانشهای پیرامونی

۳. گروه احیا و باز سازی متون تفسیری

برخی از آثار منتشر شده این پژوهشکده عبارت است از:درآمدی برتفسیر جامع روایی، شناختنامه قرآن بر پایه قرآن وحدیث ، تفسیر و مسند ابو جارورد و جلد اول تفسیر روایی سوره حمد.

۱ ـ ۳. پژوهشکده کلام اهل بيت (علیهم السلام)

پرداختن به مباحث اعتقادی به ویژه اعتقاداتی که متّخذ از احادیث معصومان (علیهم السلام) است در جهان امروز یک ضرورت است و تبیین دیدگاه های کلامی اهل بیت (علیهم السلام) یک رسالت برای مؤسسه علمی – فرهنگی دارالحدیث. به همین منظور پژوهشکدۀ کلام اهل بیت (علیهم السلام) در این مؤسسه راه اندازی شد.

برخی از اهداف این پژوهشکده عبارت است از :

۱ . توسعه و گسترش پژوهش در زمينه‏هاى مرتبط با کلام اهل بيت (علیهم السلام) (با تأکيد بر پژوهش‏هاى حديث محور)؛

۲ . مسأله‏يابى و حل مسائل و مشکلات در زمينه‏هاى اعتقادى و فکرى با تأکيد بر روش پیامبر (صل الله علیه و آله) اهل بيت (علیهم السلام) در پاسخگويى به مسائل فکرى جامعه؛

۳ . تأسيس و تغذيه علمى رشته‏هاى وابسته و ارتقاى سطح علمى در اين رشته‏ها از طريق فعاليت‏هاى پژوهشى؛

مهمترین وظایف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . انجام پژوهش‏هاى بنیادی، تطبیقی و اعتقادى در کتاب و سنت پیامبر (صل الله علیه و آله) و اهل بيت (علیهم السلام) و مقايسه‏اى ميان مبانى معرفتى اهل بيت (علیهم السلام) با ساير مکتب فکرى و اعتقادى؛

۳ . تحقيق در مکتب های کلامى شيعه که مستقيم و غير مستقيم از روايات اهل بيت (علیهم السلام) اثر پذيرفته‏اند و نيز نشان دادن ميزان هماهنگى و يا ناهماهنگى آنها با انديشه اصيل اهل بيت (علیهم السلام)؛

۴ . تبيين روش‏شناسى فهم معارف اعتقادى اهل بيت (علیهم السلام) و نقد روش‏شناسى‏هاى ناصواب در اين خصوص؛

۵ . شناسايى مکاتب و انديشه‏هاى رقيب و شبهات آنان و تلاش در جهت پاسخگويى به آنها؛

۶. معرفى، احيا و مجموعه‏سازى ميراث علمى اعتقادى شيعه که در راستاى تبيين مکتب فکرى اهل بيت (علیهم السلام)، تدوين شده است.

۷ . برگزارى نشست‏ها و همايش‏هاى علمى در حوزه اهداف پژوهشکده.

گروه‏هاى علمى

۱. گروه مطالعات موضوعى و مقايسه‏اى؛

۲. گروه مطالعات روش‏شناسى؛

۳. گروه مطالعات تاريخ کلام؛

۴. گروه دانشنامه اعتقادى.

۱ - ۳ . پژوهشکده اخلاق و علوم رفتاری

موضوع اخلاق از موضوعاتی است که بخش وسیعی از متون دینی اعم از آیات قرآن و احادیث معصومان (ع) به آن اختصاص دارد. از این رو پرداختن به اخلاق، یکی از رسالت­های مهم علوم اسلامی است.

همچنین از آنجا که پیشوایان دینی توجه زیادی به رفتار آدمی داشته اند و از سوی دیگر، علوم رفتاری از اهمیت فراوانی برخوردار است، پرداختن به این علوم و ارائه دیدگاه­های دینی و یا مبتنی بر آموزه­های دینی، در شمار رسالت­های این پژوهشکده تعریف شده است. هدف از تشکیل این پژوهشکده جبران خلأ موجود در موضوع علم اخلاق و علوم رفتاری با توجه به رویکرد اسلام بوده است.

برخی از اهداف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . تبيين روشمند و علمى آموزه‏هاى اخلاقى، روان شناختى و جامعه شناختی مبتنى بر قرآن و حديث؛

۲ . نظريه‏پردازى در حوزه اخلاق ، روانشناسى و جامعه شناسی اسلامى و آشکار ساختن برترى‏هاى دیدگاه­های اسلامى بر ساير ديدگاه‏ها و نظريه‏ها در این حوزه­ها ؛

۳ . پاسخگويى به شبهات مطرح در حوزه اخلاق، روان‏شناسى و جامعه شناسی اسلامى.

مهمترین وظایف این پژوهشکده عبارت است از:

۱ . نظريه‏پردازى و توليد دانش؛

۲ . انجام پژوهش‏هاى کاربردى، تطبيقى و تلفيقى، بين رشته‏اى؛

۳ . تربيت پژوهشگران نمونه؛

۴ . برگزارى همايش‏ها و نشست‏هاى تخصصى.

گروه‏هاى علمى

۱ . گروه اخلاق نظرى (فلسفه اخلاق از منظر اسلامى)؛

۲ . گروه اخلاق عملى و کاربردى؛

۳ . گروه روانشناسى اسلامی

۴. گروه جامعه شناسی اسلامی

گروه روانشناسی كار بازشناسى معارف حديثى با استفاده از علوم روان‏شناختى و بازيابى مفاهيم روان‏شناختى در معارف حديثى، و نقد پژوهشهاى روان‏شناختى با معيار حديث را برعهده دارد. نتايج پژوهش‏هاى اين گروه در دو بخش عمومى و تخصصى عرضه مى‏گردد. برخی از آثار منتشر شده این گروه عبارت اند از: مثلث ایمان ( نظریه ای جدید در تبیین رابطه انسان با خدا )، پژوهشی در فرهنگ حیا، رضایت از زندگی، شعله های سرد ( حسادت )، آه سرد ( حسرت )، تربیت جنسی، رضایت زناشویی و مهار خشم.

در حال حاضر پژوهش های متعددی همچون روان شناسی زهد، خویشتنداری جنسی در اسلام و غرب، لذت و شادکامی در حال انجام است. گفتنی است گروه روانشناسی اسلامی با توجه به یافته های علمی خود، طراحی ۵ رشته در دو سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد، در حوزه روانشناسی اسلامی را به سفارش دانشکده علوم حدیث انجام داده است.

و اما در گروه جامعه شناسی، كار بازشناسى مفاهيم اجتماعى در معارف حديثى و نقد پژوهش‏هاى علوم اجتماعى را با معيار حديث دنبال می­شود.گفتگوهايى درباره مناسبات جامعه‏شناسى و حديث حاصل كار اوّليه اين گروه است كه منتشر شده است. همچنين پژوهش‏هايى با عنوان انحرافات و كجروى اجتماعى، همبستگى اجتماعى، كنترل اجتماعى و جامعه‏پذيرى و موسوعه مفاهيم اجتماعى در دست انجام است.

دو. دانشگاه قرآن و حدیث

یکی دیگر از ارکان مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحدیث، دانشگاه قرآن و حدیث است. این دانشگاه از مؤسسات آموزش عالی غیر دولتی ـ غیر انتفاعی کشور است که از سال ۱۳۷۸ با مجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی در قالب دانشکده علوم حدیث فعالیت خود را آغاز کرده و امروز با مجوز رسمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با نام دانشگاه قرآن و حدیث به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

هدف از تأسیس این دانشگاه، بسط و گسترش دانش‌های حدیثی، انسجام بخشیدن به آموزش‌های حدیثی، تربیت استادان و پژوهشگران علوم قرآن و حدیث و ایجاد ارتباط میان تحصیلات حوزوی و دانشگاهی در زمینه قرآن و حدیث است. این دانشگاه هم اکنون در سه شهر قم، تهران و اصفهان فعالیت دارد و از مراکز آموزش عالی منحصر به فرد در حوزه مباحث حدیثی در کشور به شمار می‌آید. این دانشگاه در حال حاضر از طریق آزمون سراسری و نیز آزمون‌های اختصاصی ویژه طلاب، در دوره‌های حضوری و مجازی (الکترونیک) در مقاطع مختلف ( کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشجو می‌پذیرد.

مقطع تحصیلی کارشناسی در تهران از مهرماه ۱۳۷۸ با رشته علوم حدیث، مقطع کارشناسی ارشد از بهمن ماه سال ۱۳۸۲ در تهران با گرایش‌های مختلف رشته علوم حدیث و مقطع دکتری در قم از مهرماه ۱۳۸۵ با رشته مدرّسی معارف اسلامی (گرایش قرآن و متون) راه اندازی شده است.

برخی از رشته‌های دایر در این دانشگاه عبارتند از:

نشریات

در دانشگاه قرآن وحدیث، دو مجله منتشر می گردد

۱. مجله علوم الحدیث به زبان عربی که تاکنون ۲۴ شماره از آن منتشر شده است.

۲. فصل نامه حدیث اندیشه که فارسی است و تا کنون ۱۱ شماره از آن منتشر شده است.

مرکز آموزش های مجازی ( www.vu.hadith.ac.ir )

دانشگاه قرآن و حدیث در کنار موفقیت‌های درخشانی که در بخش آموزش حضوری به دست آورده است، این توفیق را داشته که به عنوان یکی از مراکز پیشتاز دانشگاهی در زمینه آموزش الکترونیک، با استفاده از شبکه اینترنت، امکان بهره‌گیری از آموزش‌های خود را برای گروه بیشتری از مشتاقان فراهم سازد. برنامه اصلی این طرح، ارائه دروس مصوّب رشته‌های دایر به صورت غیر حضوری (مجازی) و اعطای مدرک رسمی به دانش آموختگانی است که بتوانند این دوره را با موفقیت پشت سر بگذارند. در حال حاضر از برنامه‌های دیگر این مرکز راه‌اندازی دوره‌های آموزشی به زبان عربی است.

نشانى: شهر رى ـ تلفن: ۵۵۹۵۲۵۲۴ ـ ۰۲۱ / نمابر ۵۵۹۵۲۳۸۵ ـ ۰۲۱

سه. معاونت فرهنگی, ارتباطات و امور بین الملل

این معاونت به عنوان یکی از بخش­های مهم مؤسسه وظیفه عمومی سازی معارف اهل بیت علیهم السلام برای اقشار مختلف جامعه، اطلاع رسانی مناسب از فعالیت­های مؤسسه و برقراری ارتباط با مراکز علمی داخل و خارج کشور و و نیز پشتیبانی از فعالیت‌های مشترک علمی بخش­های مختلف مؤسسه، (اعم از دانشگاه و پژوهشگاه) را با مراکز آموزشی و پژوهشی داخلی و خارجی بر عهده دارد. این معاونت از بخش های ذیل تشکیل شده است.

۱. اداره کل فرهنگی

از جمله وظایف مهم این اداره کل عمومی سازی معارف حدیثی و همگانی سازی آن برای مخاطبان داخلی و خارجی با استفاده از قالب­های روزآمد و متنوع و با بهره گیری از هنر و تدوین متون عمومی و ترویجی است. همچنین پاسخگویی به پرسش­های حدیثی اقشار مختلف جامعه و برگزاری همایش­ها، نشست­های علمی - فرهنگی و نیز آموزش­های عمومی با هدف ترویج معارف قرآن و حدیث در سطح جامعه در این اداره کل انجام می‌شود. «مدیریت برنامه ریزی فرهنگی»،«مدیریت تدوین متون»، «مدیریت آموزش­های عمومی» و«مدیریت پاسخگویی به پرسش­های حدیثی» از مدیریت­های زیرمجموعه این اداره کل است.

۲. مدیریت تولید و پردازش اطلاعات

جمع‌آوری و ساماندهی محتوای پژوهشی مؤسسه، تهیه و امکان سنجی محتوایی، تولید و مشاوره در تحلیل و طراحی و ارزیابی نرم افزارهای تولیدی مؤسسه، راه اندازی و پشتیبانی محتوایی پایگاه های مؤسسه از جمله وظایف این مدیریت است. تعداد ۱۵ نرم افزار رایانه ای، ۵ نرم افزار تلفن همراه و ۷ پایگاه اینترنتی نیز تاکنون در اختیار عموم کاربران قرارگرفته است.در حال حاضر پایگاه های علمی، خبری، اطلاع رسانی و آموزشی وابسته به این مؤسسه عبارت اند از:

پایگاه های فوق در آینده نزدیک به یاری خدا، با راه اندازی یک پایگاه جامع چند زبانه به صورت همزمان قابل دسترسی خواهند بود.

۳ . مدیریت روابط عمومی

۴ . مدیریت امور بین الملل

مهمترین رسالت این دو مدیریت، معرفی مؤسسه علمی - فرهنگی دارالحدیث و بخش­های تابع آن و نیز معرفی محصولات علمی پژوهشکده­های مؤسسه به منظور نشر فرهنگ غنی اهل بیت علیهم السلام است.

مدیریت امور بین الملل، کار معرفی مؤسسه در خارج از کشور، و مدیریت روابط عمومی، معرفی در داخل کشور را برعهده دارد.

همچنین شناسایی زمینه­های همکاری و فعالیت­های مشترک و ایجاد ارتباط و همکاری با مراکز علمی دیگر چه در داخل کشور و یا در آن سوی مرزها و اقدام در جهت فعالیت‌های علمی مشترک ( اعم از آموزشی و پژوهشی ) با مراکز علمی دیگر، در زمره مهمترین وظایف این دو مدیریت است. حمایت از فعالیت‌های مشترک داخلی و فرامرزیِ پژوهشگاه قرآن و حدیث و دانشگاه قرآن و حدیث و اطلاع رسانی مناسب دربارة این فعالیت‌ها برعهده دو مدیریت «روابط عمومی» و «امور بین الملل» است.

از جمله فعاليت‏هاى معاونت فرهنگى ، ارتباطات و امور بین الملل، شرکت در نمايشگاه‏ها، انتشار سال‏نامه حديثى نور، حديث مهر: سالنماى تحصيلى جوان، مهر تا مهر (يادداشت دانشجويى) و ... است همچنین ماهنامه‏ خبرى، اطلاع‏رسانى و فرهنگى محدّث در این معاونت منتشر می شود که به انعکاس فعاليت‏هاى بخش‏هاى تابع آستان مقدس حضرت عبدالعظيم† و مؤسسه علمى ـ فرهنگى دارالحديث در زمينه‏ هاى آموزشى، پژوهشى و فرهنگى مى‏پردازد. اين نشريه از مرداد ۱۳۸۵ منتشر مى‏شود.شعبه ای سازمانی از خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) كه به مؤسسه علمی ـ فرهنگی دارالحديث اختصاص يافته و از سال ۱۳۸۶ در مؤسّسه علمى ـ فرهنگى دارالحديث مشغول به فعالیت بوده است، در این معاونت ، مستقر است.

چهار. کتاب‏خانه تخصصى حديث

در این مؤسسه کتابخانه تخصصی حدیث شیعه دائر است. اين کتاب‏خانه ـ که در نوع خود کم نظير است ـ تقريبا تمامى منابع مورد نياز را در اختيار پژوهشگران حديث قرار مى‏دهد. با اطمینان می­توان ادعا کرد که این کتاب­خانه در کنار خواهر خوانده­ی خود،کتاب­خانه­ی تخصصی حدیث در محل دانشکده علوم حدیث شهر ری، غنی­ترین کتاب­خانه­ی حدیث شیعه در جهان به شمار می­رود. اين کتاب‏خانه داراى حدو ۰۰۰/۵۰ جلد کتاب چاپى و سنگى، ۴۰۰ نسخه خطى، ۲۵۰۰ نسخه عکسى، ۱۲۰۰ پايان‏نامه حديثى، ۱۵۰ عنوان نشريه و... است و خدمات ويژه‏اى به پژوهشگران ارائه مى‏‌کند.

پنج. مرکز بين المللى مخطوطات اسلامى

مرکز بين المللى مخطوطات اسلامی، با هدف شناسايى و گردآورى اصل و تصوير نسخه‏هاى خطى اسلامى، به‏ويژه نسخ کمياب، فراهم‏سازى بستر استفاده آسان محققان از نسخه‏ها،و فراهم‏سازى بستر تحقيق و نشر نسخه‏ها به صورت چاپی و الکترونیک تأسیس شده است.

اهم وظايف این مرکز عبارت است از:

۱ . شناسايى و تهيه نسخه و تصوير از مخطوطات اسلامى و نگهدارى و ترميم نسخه‏ها با استفاده از فنّاورى روز د نيا؛

۲. برگزارى کنگره‏ها و نشست‏هاى علمى با حضور انديشمندان داخلى و خارجى در جهت اهداف مرکز؛

۳. انجام طرح‏هاى مطالعاتى و تحقيقاتى، جهت شناسايى مخطوطات در داخل و خارج کشور؛

۴. برقرارى ارتباط و ایجاد همکاری با ديگر مراکز و مؤسسات علمى در سطح ملى و بين المللى؛

۵. ايجاد و گسترش پايگاه‏هاى اينترنتى و شبکه‏سازى اطلاعات و به کارگيرى روش‏هاى فنى پيشرفته در امر اطلاع‏رسانى در حوزه مخطوطات و نيز عرضه خدمات مشورتى به پژوهشگران اين عرصه؛

شش. دبيرخانه همایش‌‏ها

شهر رى به عنوان يکى از پايگاه‏هاى کهن تشيّع، مهد رشد و بالندگى عالمان بسيار بوده است. از اين رو، تشکيل دبيرخانه‏اى براى ساماندهى همایش های بزرگداشت عالمان رى لازم مى‏نمود. در اين راستا آستان حضرت عبدالعظيم (علیه السلام) با همکارى مؤسسه علمى ـ فرهنگى دارالحديث، طرحى را با عنوان «گراميداشت بزرگان و عالمان رى و علمای حدیث» به تصويب رساند تا در پرتو شناساندن اين چهره‏هاى ماندگار، برخى فعاليت‏هاى پژوهشى ـ فرهنگى نيز سامان يابد. در مرحلۀ نخست اين طرح، شش تن از بزرگان و عالمان شیعه انتخاب شدند که عبارت ‏اند از: ۱. حضرت عبدالعظيم حسنى (علیه السلام)؛ ۲. ابوالفتوح رازى (قدس سره)؛ ۳. ثقة‏الاسلام کلينى (قدس سره)؛ ۴. عبدالجلیل رازی قزوینی (قدس سره)؛ ۵. سیّد مرتضی علم الهدی (قدس سره)؛ ۶. شيخ صدوق (قدس سره).

نخستين کنگره در بهار ۱۳۸۲ در بزرگداشت حضرت عبدالعظيم حسنى (علیه السلام) با شرکت علما، انديشمندان و اساتيد حوزه و دانشگاه در تالار شيخ صدوق حرم حضرت عبدالعظيم حسنى (علیه السلام) برگزار شد. در اين کنگره مجموعه آثارى در ارتباط با شخصيت حضرت عبدالعظيم حسنى (علیه السلام) و معرفى شهر رى و تجليل از عالمان رى در سى مجلد همراه با چند ويژه‏نامه نشريات و خبرنامه انتشار يافت.

دومين کنگره نيز به بزرگداشت شيخ ابوالفتوح رازى اختصاص داشت که در آبان ۱۳۸۴ با شرکت علما انديشمندان و اساتيد حوزه و دانشگاه در تالار شيخ صدوق حرم حضرت عبدالعظيم حسنى (علیه السلام) برگزار شد. در اين کنگره آثارى در موضوع زيست‏نامه، شخصيت علمى و تفسيرى و انديشه‏هاى ابوالفتوح در بيست مجلد همراه با چند ويژه‏نامه نشريات و خبرنامه منتشر شد.

کنگره سوم، که به بزرگداشت ثقة الاسلام کلينى اختصاص داشت، به صورت بين المللى در ارديبهشت ۱۳۸۸ برگزار شد. مجموعه آثار اين کنگره در ۶۲ جلد به چاپ رسيد.

کنگره چهارم که به بزرگداشت عبدالجلیل رازی اختصاص دارد در بهار ۱۳۹۱ برگزار خواهد شد. همچنین مقدمات برگزاری کنگره بزرگداشت شیخ صدوق و نیز هزاره درگذشت سیّد مرتضی( م ۴۳۶ ق ) فراهم آمده و کارهای علمی این دو کنگره آغاز شده است.

هفت: اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات

نظر به اثرگذاری چشمگیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های پژوهشی و آموزشی، توجه جدی به بهره‌برداری بهینه از آن، از بدو تأسیس مؤسسه در دستور کار قرار داشته که به اَشکال مختلف درساختارهای قبلی در نظر گرفته شده است. با توجه به گسترش فعالیت‌ها و نیز سیاست یکپارچه‌سازی مدیریت حوزه‌های مرتبط با فناوری، اداره کل فناوری اطلاعات و ارتباطات با مأموریت تأمین بستر و ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و نگهداری و پشتیبانی از آنها در اوایل سال ۱۳۹۰ در ساختار سازمانی مؤسسه مصوب گردید. مأموریت‌های این اداره کل، ذیل سه مدیریت با عناوین «مدیریت زیرساخت و پشتیبانی کاربران»، «مدیریت امور نرم‌افزاری» و «مدیریت توسعۀ فناوری» طراحی و تعریف شده که اهم فعالیت‌های آنها تا کنون به شرح زیر است:

• طراحی و راه‌اندازی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی و پژوهشی

♦ پانزده دامنۀ اینترنتی نظیر: پایگاه‌های حدیث نت، اطلاع‌رسانی دارالحدیث، اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران، همایش های، مجلۀ علوم حدیث، شهر حدیث، حدیث سافت و ...

• طراحی و تولید نرم‌افزارهای پژوهشی عمومی

♦ نرم‌افزارهای تلفن همراه و رایانه‌ای نظیر: دانشنامۀ امام حسین (علیه السلام)، منتخب میزان الحکمه، حج و عمره و ...

• طراحی و تولید نرم‌افزار ساماندهی اطلاعات

♦ شامل ۴۳۷ جلد کتاب و ۱۷۹۸ مقالۀ تخصصی مؤسسه (مشتمل بر ۳۶۴۶۶۱ حدیث) تا کنون

• طراحی و تأمین سامانه‌های الکترونیک فرآیندهای کاری

♦ سامانه‌های اداری و مالی، تغذیه، کتابخانه، گردش کاری، ارتباطات بین الملل و ...

• تأمین و مدیریت سرویس‌دهنده‌های پایگاه‌های اینترنتی
• مدیریت و پشتیبانی شبکۀ داخلی مؤسسه و توابع آن
• مدیریت و ارائۀ بانک اطلاعات نرم‌افزاری علوم اسلامی به پژوهشگران، دانشجویان و کارکنان

♦ بالغ بر ۱۲۰ عنوان نرم‌افزار

• تأمین و مدیریت دسترسی پژوهشگران، دانشجویان و کارکنان به شبکه‌های اینترنت و اینترانت

هشت. انتشارات دارالحديث

اين بخش از مؤسسه فرهنگى دارالحديث، به کار چاپ و نشر و توزيع محصولات مؤسسه و نيز ديگر آثار مرتبط با حديث و علوم حديث، اهتمام دارد. دفتر مرکزى انتشارات، در قم واقع است و شعبه‏ هایی نيز در ری و بيروت دارد. اين انتشارات تاکنون، بيش از ۳۵۰ عنوان کتاب در بيش از ۶۰۰ جلد، منتشر کرده است که برخى از آنها مشتمل بر چند مجلدند و برخى نيز بارها تجديد چاپ شده‏اند.

برخی از مهمترین کتاب های منتشر شده توسط این انتشارات، عبارت اند از:

• دانش نامه قرآن و حدیث: ۱۶ جلد. چاپ بقیه مجلدات این کتاب ادامه داشته و به زودی به عنوان یکی از بزرگترین دانش نامه های قران و حدیث به جامعه اسلامی عرضه خواهد شد.
• حِکَمُ النبی الأعظم : ۷ جلد
• موسوعۀ الامام علی بن أبی طالب(علیه السلام): ۱۲ جلد
• دانش نامه امام علی(علیه السلام): ۱۴ جلد.
• موسوعه الامام الحسین(علیه السلام):۱۰ جلد
• دانش نامه امام حسین (علیه السلام): ۱۴ جلد
• موسوعة العقاید الاسلامیة: ۵ جلد
• دانش نامه عقاید اسلامی: ۱۰ جلد.
• الکافی : ۱۵ جلد
• منتخب میزان الحکمة : ۲ جلد

نشانى دفتر مرکزی انتشارات : قم ـ خيابان معلم ـ نبش کوچه اديب / تلفن ۷۷۴۰۵۴۵ و ۷۷۴۰۵۲۳ ـ ۰۲۵۱ نمابر: ۷۷۴۰۵۷۱ ـ ۰۲۵۱