الگوي مصرف از نگاه قرآن و حديث

چکيده

الگوي مصرف اگرچه عنواني ناآشنا در ميان احاديث اسلامي است، اما با از نظر گذراندن احاديثي كه بر نفي اسراف، تبذير، انفاق و... اشاره دارند، مي‌توان ديدگاه اسلام را در اين باره از آنها استنباط كرد. در اين نوشتار، ابتدا مباني اصلاح الگوي مصرف بيان شده و پس از طرح بايدها و نبايدهاي استفاده از امكانات شخصي و ملّي و ارائه راهكارهاي اصلاح الگوي مصرف از امكانات ملّي، به سيره پيشوايان ديني در مصرف اشاره شده و نمونه‌هايي از چگونگي رفتار ايشان ارائه گرديده است. کليد واژه‌ها: اصلاح الگوي مصرف، اسراف و تبذير، سيره پيشوايان، بيت‌المال.

درآمد

يكى از پايه‌هاى اصلى توسعه اقتصادى، اصلاح الگوى مصرف است. ^۱ افزايش درآمد سرانه ملّى، بدون اين اقدام اساسى، نمى‌تواند نقش مؤثّرى در توسعه پايدار، ايفا نمايد؛ زيرا اگر الگوى مصرفْ اصلاح نگردد، مصرف بى‌رويه، موجب تباهىِ منابع قابل سرمايه‌گذارى مى‌شود و زمينه رشد اقتصادى و رفاه جامعه در بلندمدت از بين مى‌رود. همچنين امكان مشاركت در هزينه‌هاى عمومى و بهبود توزيع درآمد فراهم نمى‌شود؛ از اين رو، موضوع اصلاح الگوى مصرف در نظام اسلامى، از اهمّيت ويژه‌اى برخوردار است. نام‌گذارى سال جارى (۱۳۸۸) توسّط رهبر فرزانه انقلاب اسلامى، حضرت آية‌الله خامنه‌اى، به نام سال اصلاح الگوى مصرف ، قطعاً، اهميت بررسى اين موضوع را دوچندان نموده است. همان طور كه در سخنان ايشان اشاره شده، اصلاح الگوى مصرف، فقط يك مسأله اقتصادى نيست؛ بلكه ابعاد فرهنگى و اجتماعى نيز دارد. ^۲ اصلاح الگوى مصرف، مى‌تواند به خودسازى انسان و مهار